در چه صورت مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟ شرایط و عوامل

در چه صورت مهریه تعلق نمی‌گیرد؟ این سؤالی است که بسیاری از افراد در مواجهه با مسائل حقوقی خانواده با آن روبه‌رو می‌شوند و معمولاً از یک وکیل کارکشته خانواده می‌پرسند. بر اساس قوانین مدنی ایران، مهریه به‌عنوان حق قانونی زن در عقد نکاح، در شرایط خاصی ممکن است به‌طور کامل یا جزئی ساقط شود. طبق ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، در صورت طلاق قبل از نزدیکی، زن تنها نصف مهریه را دریافت می‌کند. همچنین، در مواردی مانند فسخ نکاح به دلیل تدلیس (فریب در ازدواج)، مهریه به‌طور کامل از بین می‌رود. زن می‌تواند با رضایت خود مهریه را ببخشد، مثلاً در طلاق خلع یا مبارات، اما رجوع از این بخشش تنها در شرایط خاصی ممکن است. در صورت فوت شوهر، مهریه همچنان از اموال او قابل مطالبه است، اما اثبات ناشزگی زن تأثیری بر اصل حق مهریه ندارد و فقط نفقه را ساقط می‌کند؛ خیانت نیز به‌تنهایی موجب سقوط مهریه نمی‌شود مگر در صورت فسخ نکاح به علت تدلیس. حق حبس نیز به زن اجازه می‌دهد تا دریافت مهریه عندالمطالبه از تمکین خودداری کند. برای اطلاعات دقیق‌تر درباره روش‌های بخشش مهریه، تأثیر ناشزگی، و شرایط قانونی وصول مهریه، ادامه مقاله را بخوانید.

نصف شدن مهریه: طلاق قبل از نزدیکی

طبق ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، اگر طلاق قبل از نزدیکی صورت گیرد، زن تنها نصف مهریه را دریافت می‌کند. برای مثال اگر مهریه عندالمطالبه زنی ۵۰۰ سکه باشد و طلاق قبل از رابطه زناشویی رخ دهد، زن فقط می‌تواند ۲۵۰ سکه دریافت کند. در این حالت، استفاده از بهترین وکیل مهریه تهران برای پیگیری قانونی و تنظیم دادخواست می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

چند نکته مهم در این مورد:

• اگر عقد نکاح فسخ شود و نزدیکی رخ نداده باشد، زن نیز حقی نسبت به مهریه نخواهد داشت مگر در موارد تدلیس.
• اگر مهریه عندالمطالبه باشد، نصف آن بلافاصله قابل مطالبه است.
• در صورت اعسار مرد، پرداخت همان نصف مهریه نیز ممکن است به‌صورت اقساط انجام گیرد.

روش‌های قانونی بخشیدن مهریه کدامند؟

زن می‌تواند با اختیار خود، مهریه را ببخشد یا بذل کند. این بخشش باید با رضایت کامل زن و ثبت رسمی انجام شود. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات است که در آن زن در ازای طلاق از بخشی یا تمام مهریه می‌گذرد. حالت دیگر هبه مهریه است. یعنی زن مهریه را به شوهر هدیه می‌کند. صلح مهریه نیز به معنای توافق طرفین بر مقدار یا نحوه پرداخت مهریه در قالب قرارداد رسمی است. این نوع بخشش باید در سامانه ثنا و یا دادگاه خانواده ثبت شود تا رسمیت پیدا کند. استفاده از وکیل خانوادگی توصیه می‌شود تا از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری شود.

مقاله مرتبط: آیا در صیغه موقت مهریه تعلق می‌گیرد؟ نحوه مطالبه + قوانین 1404

آیا امکان رجوع از بخشش مهریه وجود دارد؟

در طبق مقررات قانون مدنی ۱۴۰۴، رجوع از بخشش فقط زمانی ممکن است که مهریه به‌صورت «هبه غیرمعوض» بخشیده شده باشد و هنوز به شوهر تسلیم نشده باشد. در غیر این صورت، حق رجوع وجود ندارد. مثلاً اگر زن ۵۰۰ سکه را بخشیده اما هنوز شوهر سکه‌ها را تحویل نگرفته، زن می‌تواند از بخشش خود برگردد. اما اگر مرد مهریه را تحویل گرفته، بازگشت از هبه ممکن نیست. همچنین در طلاق خلع یا مبارات، مهریه در قبال طلاق بخشیده می‌شود، بنابراین زن حق رجوع ندارد مگر مرد به زندگی مشترک بازگردد.

تکلیف مهریه زن بعد از فوت شوهر چیست؟

در صورت فوت شوهر، مهریه زن همچنان حق او محسوب می‌شود و باید از اموال متوفی پرداخت شود. برای دریافت مهریه، مدارک زیر لازم است: گواهی فوت شوهر، گواهی انحصار وراثت و عقدنامه یا سند ازدواج رسمی، عقدنامه یا سند ازدواج رسمی است. زن می‌تواند از طریق شورای حل اختلاف یا دادگاه حقوقی، دادخواست مطالبه مهریه پس از فوت شوهر را ثبت کند. تا زمانی که مهریه پرداخت نشده باشد، وراث حق تقسیم ترکه را ندارند. اگر شوهر مالی نداشته باشد، زن می‌تواند درخواست تحریر ترکه و سپس استعلام اموال متوفی را از طریق سامانه ثنا انجام دهد.

حق حبس و مطالبه مهریه: ارتباط با تمکین

بر اساس ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می‌تواند تا زمان دریافت مهریه عندالمطالبه از انجام وظایف زناشویی امتناع کند. به این حق، حق حبس گفته می‌شود. اما اگر زن بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند، ناشزه محسوب می‌شود و در این حالت، نفقه به او تعلق نمی‌گیرد ولی حق مهریه باقی می‌ماند، مگر در موارد فسخ نکاح تدلیس یا اثبات خیانت زن. با این حال، اگر زن پیش از برقراری رابطه زناشویی تمکین نکرده باشد، در برخی موارد فسخ نکاح (مثلاً به دلیل تدلیس)، مهریه ممکن است ساقط شود.

آیا زن ناشزه مستحق دریافت مهریه است؟

زن ناشزه به زنی گفته می‌شود که از انجام وظایف همسری خودداری می‌کند. در این حالت طبق مطالب شارح شده، نفقه به او تعلق نمی‌گیرد، اما مهریه همچنان حق قانونی زن است، مگر در موارد خاص مانند فسخ نکاح به دلیل تدلیس یا خیانت زن. در صورت اثبات خیانت زن یا روابط نامشروع، دادگاه ممکن است مهریه را ساقط کند یا کاهش دهد؛ البته این موضوع پیچیدگی‌های حقوقی زیادی دارد و نتیجه نهایی به نظر بهترین وکیل خانواده تهران و مستندات ارائه‌شده در دادگاه بستگی دارد. در عمل، اثبات ناشزگی زن از طریق دادخواست الزام به تمکین توسط مرد انجام می‌شود و حکم دادگاه مبنای تصمیم درباره مهریه است.

تأثیر خیانت و رابطه نامشروع زن بر حق مهریه

اگر زن مرتکب خیانت یا رابطه نامشروع شود، این موضوع به‌خودی‌خود باعث از بین رفتن مهریه نمی‌شود. زیرا مهریه به‌محض وقوع عقد نکاح به زن تعلق می‌گیرد. اما اگر مرد بتواند فسخ نکاح به علت تدلیس یا فریب در ازدواج را ثابت کند (مثلاً زن در زمان عقد اطلاعات مهمی را پنهان کرده باشد)، مهریه به او تعلق نخواهد گرفت. در صورت صدور حکم قطعی فسخ نکاح تدلیس، زن دیگر حق مطالبه مهریه ندارد، حتی اگر عقد ثبت شده باشد.

بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات

در طلاق خلع و مبارات، زن مهریه خود را در قبال طلاق می‌بخشد. در طلاق مبارات نیز هر دو طرف از یکدیگر کراهت دارند و زن در ازای طلاق، از بخشی از مهریه می‌گذرد. در این نوع طلاق‌ها، بخشیدن مهریه باید با رضایت کامل زن باشد. همچنین اگر مرد به زن رجوع کند، زن نیز می‌تواند از بذل مهریه رجوع کند. پس از اجرای طلاق، رجوع از بذل مهریه ممکن نیست، مگر اینکه زن و شوهر مجدداً با توافق به زندگی مشترک بازگردند. برای رسمیت داشتن این نوع بخشش باید در دادگاه خانواده ثبت و در سامانه ثنا درج شود.

تفاوت عندالمطالبه و عندالاستطاعه در وصول مهریه

مهریه عندالمطالبه این‌گونه است که زن هر زمان می‌تواند مهریه را مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت فوری است، اما در مهریه عندالاستطاعه پرداخت مهریه تنها زمانی لازم است که مرد توان مالی داشته باشد. در این حالت، زن باید در دادگاه اعسار مرد از پرداخت مهریه را اثبات کند. تعیین نوع مهریه در سند ازدواج بسیار اهمیت دارد و بر نحوه مطالبه و زمان وصول مهریه تأثیر مستقیم دارد. در مهریه عندالاستطاعه، زن برای دریافت مهریه باید وضعیت مالی مرد را اثبات کند و این موضوع ممکن است زمان بیشتری برای پیگیری قانونی نیاز داشته باشد.

نتیجه‌گیری

در چه صورت مهریه تعلق نمی‌گیرد، سوالی است که در بسیاری از پرونده‌های خانوادگی مطرح می‌شود و پاسخ آن وابسته به شرایط قانونی و وضعیت هر ازدواج است. همان‌طور که بررسی شد، مواردی مانند طلاق قبل از نزدیکی، فسخ نکاح به دلیل تدلیس یا فریب در ازدواج، بخشیدن مهریه توسط زن در طلاق خلع یا مبارات، و همچنین وضعیت ناشزگی یا خیانت زن می‌توانند میزان یا تعلق مهریه را تغییر دهند. همچنین فوت شوهر مانع مطالبه مهریه نیست و این حق از اموال او قابل وصول است. نوع مهریه، اعم از عندالمطالبه یا عندالاستطاعه، نقش مهمی در نحوه وصول آن دارد و استفاده از وکیل مهریه متخصص می‌تواند روند قانونی را تسهیل کند. برای دسترسی به مشاوره حقوقی دقیق، بررسی شرایط خاص هر پرونده و دریافت راهنمایی قانونی درباره مهریه و دعاوی خانوادگی، می‌توانید به پلتفرم ایران وکلا مراجعه کنید و از خدمات مشاوره آنلاین و حضوری بهره‌مند شوید.

سؤالات متداول