فرق پناهنده و مهاجر چیست؟ تفاوت پناهندگی و مهاجرت

همه افراد نسبت به وطن خود و زندگی در وطن، احساس بهتری دارند؛ اما گاهی عواملی مانند جنگ، شرایط بد محیط زیست و مشکلات اجتماعی یا دلایل شخصی، تصمیم می گیرند وطن را ترک کرده و به کشور دیگری مهاجرت کنند. فرد مهاجر در کشور دوم، یک شهروند بومی محسوب نشده و برای گرفتن شهروندی، باید طبق قوانین آن کشور، شرایط و یا مدت زمانی را پشت سر بگذارد تا بتواند تابعیت آن کشور را کسب کرده و اقامت دائم دریافت کند. مهاجرت انواع مختلفی دارد و تابعیت یکی از انواع آن محسوب می شود که با دیگر انواع مهاجرت، شرایط متفاوت تری دارد. در ادامه به تفاوت پناهنده و مهاجر پرداختیم. با ما همراه باشید.

تعریف مهاجرت چیست؟

مهاجرت معنای جابجا شدن و نقل و انتقال افراد یا گروهی از یک منطقه یا کشور به منقطه یا کشور دیگر است؛ مهاجرت عموما به منظور رسیدن به شرایط بهتر در زندگی، کار، تحصیل و شرایط بهتر محیط زیست و جغرافیایی صورت می‌گیرد. در نتیجه می‌توان گفت که مهاجر فردی است که به دنبال رسیدن به زندگی، شرایط و فرصت شغلی و امکانات بیشتر و با کیفیت‌تر است.

انواع مهاجرت

افراد همانطور که به دلایل مختلفی تصمیم به مهاجرت می‌گیرند، انواع مهاجرت را بر حسب شرایط‌شان انتخاب کرده و اقدام می‌کنند که در ادامه به آن پرداخته‌ایم:

مهاجرت دائمی: جابجایی با قصد اقامت دائمی در مقصد.

مهاجرت موقت: جابجایی برای مدت زمان معین، مثلاً برای تحصیل، کار موقت یا پروژه‌های کوتاه‌مدت.

مهاجرت پناهندگی: افرادی که به دلیل برخی خطرها، اقدام به پناهنده شدن به یک کشور دیگر می‌کنند.

مهاجرت اقتصادی: جابجایی به منظور یافتن شغل بهتر یا شرایط اقتصادی مناسب‌تر.

مهاجرت تحصیلی: جابجایی برای تحصیل در موسسات آموزشی.

مهاجرت خانوادگی: جابجایی به منظور پیوستن به اعضای خانواده.

مهاجرت پناهندگی: جابجایی به منظور فرار از آزار، جنگ، یا شرایط ناامن در کشور مبدأ.

مهاجرت زیست‌محیطی: جابجایی به دلیل تغییرات آب و هوایی، بلایای طبیعی یا تخریب محیط زیست.

مهاجرت قانونی: جابجایی مطابق با قوانین و مقررات کشور مقصد، با دریافت ویزا و مجوزهای لازم.

مهاجرت غیرقانونی: جابجایی بدون رعایت قوانین و مقررات مهاجرتی کشور مقصد.

مهاجرت نیروی کار ماهر: جابجایی افراد با تخصص‌ها و مهارت‌های خاص که در کشور مقصد مورد نیاز است.

مهاجرت نیروی کار غیرماهر: جابجایی افراد برای انجام کارهای عمومی و غیرتخصصی.

پناهنده کیست؟

به صورت عامیانه، پناهنده به فردی گفته می‌شود که به دلیل تهدیدات جدی، آزار و اذیت، جنگ یا نقض گسترده حقوق بشر در کشور خود، ناچار به ترک محل زندگی‌اش شده و در کشوری دیگر درخواست حمایت می‌کند. پناهندگی معمولاً به عنوان آخرین گزینه برای افرادی است که به دلایل امنیتی و اجتماعی نمی‌توانند در کشور خود ادامه زندگی دهند.

در فرآیند مهاجرت، پناهندگی به عنوان نوعی مهاجرت غیرقانونی شناخته نمی‌شود، زیرا طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی، از جمله کنوانسیون 1951 ژنو، پناهجو حق دارد به کشور دیگری پناه ببرد و درخواست پناهندگی کند. اگر درخواست پناهندگی این افراد پذیرفته شود، آن‌ها به عنوان پناهنده شناخته می‌شوند و معمولاً اجازه اقامت موقت یا بلندمدت در کشور مقصد را دریافت می‌کنند.

فرق پناهنده و مهاجر چیست؟

تفاوت اصلی بین پناهنده و مهاجر، دلیل آنها برای اقدام به مهاجرت و جابجایی از کشور خود به یک مقصد دیگر است. پناهندگان اغلب برای امنیت بیشتر، در امان ماندن از خطراتی مانند جنگ و غیره اقدام به مهاجرت می‌کنند؛ اما مهاجرین برای رسیدن به زندگی با کیفیت‌تر و شرایط تحصیلی و شغلی بهتر مهاجرت می‌کنند. از لحاظ قانونی پناهندگان طبق قانون کنوانسیون ژنو 1951 تحت حمایت سازمان ملل متحد قرار دارند و کشور میزبان باید از او محافظت کند؛ اما شرایط پناهندگی در کشورهای مختلف متفاوت است. برای پناهندگان در کشور پذیرنده، مسکن، محل سکونت و امکاناتی در نظر گرفته می‌شود که باید تابع تصمیم کشور پذیرنده باشند و ممکن است طی مدت زمانی، اجازه تردد محدود در شهر یا آن کشور را داشته باشند.  اما مهاجران در صورتیکه به صورت قانونی مهاجرت کنند، این امکان را دارند تا به محض ورود، به تحصیل و کار پرداخته و یا در کشور آزادانه تردد کنند.

مفهوم تابعیت چیست؟

تابعیت به رابطه حقوقی، سیاسی و معنوی میان یک فرد و یک کشور اشاره دارد که به موجب آن فرد از حقوق، مزایا و تکالیفی برخوردار می‌شود. تابعیت، نشان‌دهنده شناسایی فرد به ‌عنوان عضو رسمی و قانونی یک جامعه ملی است. بر اساس قوانین ایران، تابعیت می‌تواند از طریق سیستم خون (مانند انتقال تابعیت از پدر) یا سیستم خاک (مانند تولد در خاک ایران با والدین نامعلوم) به دست آید.

به طور کلی، تابعیت در دو حالت قابل بررسی است:

1. تابعیت ذاتی: که به طور خودکار از بدو تولد بر اساس قانون کشور به فرد تعلق می‌گیرد.
2. تابعیت اکتسابی: که فرد با درخواست و رعایت شرایط قانونی کشور مقصد می‌تواند به آن دست یابد.

تفاوت پناهندگی و تابعیت چیست؟

اولین دغدغه‌ای که برای دولت‌ها مطرح می‌شود، تمایز بین افراد سایر کشورها و افرادی است که به آن‌ها تعلق دارند، که این تمایز به وضوح در مفهوم تابعیت نمایان می‌شود. تابعیت به جایگاه رسمی و حقوقی فرد اشاره دارد که منجر به برخورداری از تمامی حقوق شهروندی، دریافت گذرنامه و حقوقی می‌شود که توسط دولت‌های متبوع تضمین شده است. این حقوق شامل دریافت تابعیت و پاسپورت از طریق برنامه‌های شهروندی برای متقاضیان است. به طور کلی، تابعیت یک رابطه سیاسی، حقوقی، اجتماعی و معنوی است که بین فرد و دولت برقرار می‌شود و در این رابطه، حقوق و تکالیفی برای هر یک نسبت به دیگری ایجاد می‌گردد. پناهندگی به وضعیتی اطلاق می‌شود که فرد به دلیل تهدیدات جدی مانند آزار و اذیت، خطرات جانی یا تهدیدهای ناشی از جنگ و درگیری، ناچار به ترک کشور خود شده و از کشوری دیگر درخواست حمایت می‌کند. پناهندگان بر اساس قوانین بین‌المللی، از جمله کنوانسیون 1951 ژنو، دارای حقوق خاصی هستند، هرچند این حقوق نسبت به حقوق شهروندی محدودتر است.

مهاجرت یک تصمیم اختیاری است که افراد برای بهبود زندگی، تحصیل یا کار در کشور دیگری انتخاب می‌کنند و معمولاً با برنامه‌ریزی قبلی و بر اساس قوانین کشور مقصد انجام می‌شود. از سوی دیگر، پناهندگی واکنشی به شرایط اضطراری مثل جنگ، آزار و اذیت یا خطرات جانی است که فرد را مجبور می‌کند کشور اصلی خود را ترک و در کشور دیگری که حمایت از جامعه ‌بین‌الملل را بر اساس شرایط او دارد، زندگی کند.

آیا مهاجرت از طریق پناهندگی راحت‌تر است؟

به نوعی می‌توان گفت که دلایل اثبات عدم امن بودن کشور اصلی هر فرد برای شخص پناهنده به کشوری که قصد پناهنده شدن به آن را دارد، در برخی مراحل سخت‌ است؛ اما به طور کلی از آنجایی که نسبت به مهاجرت برخی از شرایط دیگر مثل تمکن مالی و شرط تحصیل و غیره حذف می‌شوند؛ برای برخی از افراد این پروسه راحت تلقی می‌شود.

اگر مطالب فوق را با دقت مطالعه کرده باشید، متوجه می‌شوید که حقوق افراد پناهنده در صورت پناهندگی در کشور دیگر بسیار محدود بوده و امکان بازگرداندن آن‌ها به کشورشان یا جابه‌جایی آن‌ها از کشوری به کشور دیگر وجود دارد. بنابراین یک پناهنده تا زمانی که نتواند تابعیت کشور مقصد را کسب کند، همیشه باید آماده بازگردانده شدن به کشور اصلی خود (یا اصطلاحاً دیپورت شدن) را داشته باشد یا مشکلات شرایط زندگی محدود یا در حال جابه‌جا شدن را به جان بخرد. بنابراین صرف رساندن خود به کشور دیگری از طریق پناهندگی شاید امری راحت‌تر باشد، اما محدودیت‌هایی که وجود دارد؛ اصلاً شرایط مناسبی را پیش رویتان قرار نمی‌دهد.

مهاجرت از طریق پناهندگی چه معایبی دارد؟

پناهندگی، همان‌طور که گفته شد، مسیری پرخطر و استرس‌زا است و در مقایسه با مزایای آن، معایب و خطراتی که فرد در طول فرآیند پناهندگی با آن‌ها مواجه می‌شود، از بزرگ‌ترین چالش‌ها به شمار می‌آید. به همین دلیل، این روند به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. برخی از خطرات مرتبط با پناهندگی شامل سفر غیرقانونی به کشور مقصد است که می‌تواند منجر به از دست رفتن سرمایه فرد و مواجهه با خطرات جدی در مسیرهای قاچاق، چه از طریق زمینی و چه دریایی، شود. به عنوان مثال، بسیاری از پناهندگانی که در مناطق جنگی بین ترکیه و یونان گرفتار شده‌اند، جان خود را در معرض خطر قرار داده‌اند.

علاوه بر این، احتمال رد درخواست پناهندگی به دلیل تشخیص نادرست توسط دولت مقصد وجود دارد که می‌تواند منجر به اخراج و دیپورت فرد شود و حتی در آینده امکان مهاجرت قانونی را نیز از او سلب کند. هزینه‌های ناشی از پناهندگی ممکن است بیشتر از هزینه‌های مهاجرت قانونی باشد و زندگی در کمپ‌های پناهندگان که معمولاً شرایط مناسبی ندارند، می‌تواند به مدت طولانی ادامه یابد.

مزایای مشورت گرفتن از وکیل مهاجرت قبل از مهاجرت

کشورهای مختلف قوانین و شرایط متنوع و متفاوتی برای انواع مهاجرت کاری، تحصیلی، شغلی، ازدواج و سرمایه گذاری و غیره دارند. به همین دلیل ممکن است، بنا به شرایط افراد، نوع مهاجرت به یک کشور خاص مناسب فردی باشد اما برای شخصی دیگر، با توجه به شرایط و خواسته او، مناسب نباشد. به همین دلیل بهتر است که قبل از اقدام، برای جلوگیری از اتلاف سرمایه و زمان، با وکیل مهاجرت مشورت کنید تا بتوانید تصمیم بهتری بگیرید. ما در وبسایت ایران وکلا این امکان را فراهم کردیم تا شما در هر نقطه از کشور بتوانید بهترین وکیل مهاجرت را جستجو کرده و به مشخصات او دست یابید.

نتیجه‌گیری

فرق مهاجر و پناهندگی و تفاوت بین مهاجرت و پناهندگی در شرایط گرفتن تابعیت است. تفاوت‌های اساسی بین پناهندگی و تابعیت و در ماهیت و حقوق مرتبط با هر یک به وضوح مشخص است. پناهندگی وضعیت موقتی است که به افرادی اعطا می‌شود که به دلیل تهدیدات جانی یا آزار و اذیت مجبور به ترک کشور خود شده و به دنبال حمایت بین‌المللی هستند. در مقابل، تابعیت یک پیوند دائمی و قانونی است که فرد را به یک کشور متصل می‌کند و او را از تمامی حقوق شهروندی برخوردار می‌سازد. هرچند هر دو مفهوم به جابه‌جایی افراد و وابستگی آن‌ها به کشورها مربوط می‌شود، اما در زمینه‌های حقوقی، سیاسی و اجتماعی تفاوت‌های قابل توجهی دارند. درک این تمایزات برای انتخاب مسیر مناسب زندگی و شناخت حقوق مرتبط با آن اهمیت زیادی دارد.