آیا قولنامه دستی با مهر و اثر انگشت اعتبار دارد؟ {راهنمای جامع}

“آیا قولنامه‌ای که با دست نوشته شده و مهر و اثر انگشت خورده، از نظر قانونی معتبر است؟” این سوالی است که ذهن بسیاری از افرادی که قصد انجام معاملات ملکی، زمینی یا خودرویی را دارند، به خصوص آن‌هایی که تجربه یک معامله ناموفق با قولنامه دستی را داشته‌اند، به خود می‌گیرند.
هنوز هم بسیاری از معاملات، به خصوص در بازارهای محلی و بین افراد شناخته شده، به صورت سنتی و با نوشتن قولنامه دستی انجام می‌شود. اما آیا این نوع قراردادها از نظر قانونی قابل استناد هستند؟ آیا مهر و اثر انگشت به تنهایی می‌تواند تضمینی برای اجرای تعهدات طرفین باشد؟ در ادامه به بررسی بیشتر اعتبار قولنامه دستی می‌پردازیم.

قولنامه دستی چیست؟

قولنامه دستی به سندی گفته می‌شود که به صورت دستی و معمولا بر روی کاغذ نوشته می‌شود و در آن دو یا چند نفر در خصوص انجام یک معامله، مانند خرید و فروش ملک، خودرو یا هر کالای دیگری، به توافق می‌رسند. این نوع قراردادها در مقایسه با قراردادهای رسمی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شوند، از شکل و شمایل ساده‌تری برخوردار هستند. در قولنامه دستی، طرفین معامله، شرایط و مفاد قرارداد را به صورت دستی نوشته و با امضا و گاهی مهر و اثر انگشت، آن را تایید می‌کنند. امضای دو شاهد در پایین قولنامه دستی قرار دارد که این خود می‌تواند به اعتبار قولنامه دستی و یا گرفتن نتیجه در طرح دعوی احتمالی در دادگاه، کمک شایانی نماید.

در واقع در بسیاری از مواقع، قولنامه پیش از مبایعه نامه نوشته شده و توافقات طرفین بابت معامله در آن درج می‌شود و کمتر از مبایعه نامه اعتبار قانونی دارد. به همین دلیل قولنامه دستی با مهر و اثر انگشت ممکن است خطرات و چالش‌هایی را در معامله برای افراد ایجاد کرده و آنها را متضرر سازد.

مقاله مرتبط: فرق قولنامه و مبایعه نامه در چیست؟تفاوت قولنامه، مبایعه نامه

نکات مهم در تنظیم قولنامه دستی

قولنامه دستی، اگرچه به صورت ساده و دست‌نویس تنظیم می‌شود، اما برای داشتن اعتبار قانونی و جلوگیری از بروز مشکلات بعدی، باید با دقت و رعایت نکات زیر تهیه شود:

اطلاعات طرفین معامله

نام و نام خانوادگی کامل طرفین: با ذکر شماره ملی یا شناسنامه‌ای دقیق.
نشانی دقیق طرفین: به همراه کد پستی.
شماره تماس: برای ارتباط راحت‌تر.

مشخصات ملک یا خودرو

نوع ملک یا خودرو: آپارتمان، زمین، خودرو و …
مشخصات دقیق ملک یا خودرو: مانند آدرس دقیق ملک، پلاک خودرو، مدل و رنگ.
متراژ، تعداد اتاق و سایر مشخصات: برای ملک و مشخصات فنی برای خودرو.

مبلغ معامله

قیمت کل: به صورت ریالی و به عدد و حروف.
نحوه پرداخت: یکجا، اقساطی، واریز به حساب و …
مهلت پرداخت اقساط (در صورت وجود): به همراه تاریخ‌های دقیق.

سایر شروط

تاریخ تنظیم قولنامه: به صورت روز، ماه و سال.
تاریخ تحویل ملک یا خودرو: در صورت متفاوت بودن با تاریخ تنظیم قولنامه.
شرایط فسخ قرارداد: در صورت بروز مشکل.
تضمینات: مانند چک، سفته یا سایر تضمین‌ها.
هزینه‌های جانبی: مانند هزینه‌های نقل و انتقال، مالیات و … که بر عهده کدام یک از طرفین است.

امضا و مهر

امضای طرفین: به صورت خوانا و واضح.
مهر طرفین (در صورت وجود): مهر شخصی یا مهر شرکت.
امضای شهود: بهتر است دو نفر به عنوان شاهد امضا کنند تا در صورت بروز اختلاف، اثبات معامله آسان‌تر باشد.

نکات تکمیلی

توضیحات اضافی: هرگونه توضیح اضافی که برای طرفین مهم است، مانند وضعیت حقوقی ملک، بدهی‌های احتمالی و … را به طور کامل ذکر کنید.
زبان ساده و روشن: از به کار بردن عبارات مبهم و پیچیده خودداری کنید تا هر دو طرف به خوبی از مفاد قرارداد آگاه باشند.
کپی از مدارک: کپی از شناسنامه، کارت ملی، سند ملک یا خودرو و سایر مدارک مرتبط را به قولنامه ضمیمه کنید.

قولنامه دستی، سندی است که اگرچه در معاملات روزمره بسیار رایج است، اما به دلیل ماهیت عادی و امکان جعل، از نظر حقوقی ضعيف‌تر از سند رسمی است. در صورت بروز اختلاف، اثبات حقانیت و اجرای تعهدات طرفین با استفاده از قولنامه دستی، به مراتب دشوارتر و زمان‌بر خواهد بود؛ هرچند در صورت طرح دعوی و ثبت دادخواست هر یک از طرفین در دادگاه، امکان پیگیری و گرفتن نتیجه از طریق قولنامه دستی وجود دارد.

اعتبار قولنامه دستی با مهر و اثر انگشت

قولنامه دستی به عنوان یک سند عادی شناخته می‌شود و از نظر قانونی معتبر است. اما این اعتبار به معنای برابری کامل با اسناد رسمی مانند سند رسمی نقل و انتقال نیست. اعتبار قولنامه دستی در دادگاه نسبت به سند رسمی کمتر است زیرا:

• اثبات دشوارتر در دادگاه: در صورت بروز اختلاف، اثبات محتوای یک قولنامه دستی نسبت به سند رسمی دشوارتر است. چرا که امکان جعل امضا و دست‌نوشته در این نوع اسناد بیشتر است.
• عدم ثبت در دفاتر رسمی: اسناد رسمی در دفاتر اسناد رسمی ثبت می‌شوند و این امر باعث می‌شود که اصالت و محتوای آن‌ها به راحتی قابل راستی‌آزمایی باشد.
• محدودیت در برخی موارد: در برخی موارد خاص، مانند انتقال مالکیت املاک، الزام به تنظیم سند رسمی وجود دارد و قولنامه دستی به تنهایی کفایت نمی‌کند.
  

مقاله مرتبط: چگونه استعلام ملک قولنامه‌ای از شهرداری بگیریم؟

اعتبار و سندیت قولنامه دستی در دادگاه چقدر است؟

قولنامه دستی به عنوان یک سند عادی، دارای اعتبار قانونی است اما به اندازه سند رسمی از قدرت اثباتی برخوردار نیست. در نظر داشته باشید این قولنامه حتی اگر دارای شاهد باشد باز هم به عنوان سند عادی شناخته می‌شود.
این سند زمانی دارای اعتبار می‌شود که یکی از طرفین قرارداد با این قولنامه به یکی از مراجع قضایی مراجعه کرده و با ثبت دادخواست و طرح دعوی، درخواست اثبات سند را داشته باشد. در صورت اثبات سند، سند رسمی از سمت دادگاه صادر شده و اعتبار قانونی می‌یابد. در نتیجه می‌توان عنوان کرد که قولنامه دستی، اگرچه به اندازه سند رسمی تنظیم شده در محضر دارای اعتبار نیست اما فاقد اعتبار نیست و در دادگاه می‌تواند سندیت داشته باشد.

بررسی اعتبار قولنامه دستی در شرایط مختلف توسط وکیل مجرب

دعاوی مربوط به قولنامه‌های دستی به‌صورت فزاینده‌ای در حال افزایش است. به دلیل پیچیدگی‌های حقوقی این نوع اسناد و اختلاف‌نظر در مورد اعتبار قولنامه دستی در دادگاه، حضور یک وکیل مجرب و متخصص می‌تواند مسیر را برای اثبات حق و پیگیری قانونی هموار کند. بهترین وکیل بیرجند با آشنایی کامل با رویه دادگاه‌ها و قوانین محلی، می‌تواند در اثبات اعتبار دست‌نوشته با امضا و اثر انگشت یا حتی نحوه اثبات اثر انگشت متوفی در مبایعه‌نامه، کمک قابل‌توجهی به موکلین خود ارائه دهد.

مدت و شرایط اعتبار قولنامه دستی

یکی از سوالات رایج این است که قولنامه دستی تا چه مدت اعتبار دارد؟ بر اساس قانون، قولنامه دستی اگر بدون تعیین مدت خاص نوشته شده باشد، محدود به مرور زمان خاص نیست؛ اما بهتر است در تنظیم آن مدت مشخصی درج شود. قولنامه دستی بدون اثر انگشت نیز اعتبار دارد ولی اثبات آن دشوارتر است، مخصوصاً در شرایطی که یکی از طرفین مانند فروشنده فوت کرده باشد. با این حال، اعتبار قولنامه دستی بعد از فوت فروشنده در صورت وجود مدارک تکمیلی نظیر گواهی حصر وراثت و شهادت شهود قابل اثبات است.

تفاوت در اعتبار امضا، اثر انگشت و کپی

در نظام قضایی ایران، اعتبار قولنامه دستی با اثر انگشت و امضای طرفین، بیشتر از نسخه‌ای است که فقط امضا دارد. اما این بدان معنا نیست که امضا بدون اثر انگشت اعتبار ندارد؛ بلکه ارزش اثباتی آن کمتر است و در صورت بروز اختلاف، نیازمند دلایل تکمیلی است. همچنین، اعتبار کپی قولنامه دستی در دادگاه تنها زمانی پذیرفته می‌شود که اصل آن مفقود شده باشد و کپی از لحاظ شکل و محتوا با نسخه اصلی مطابقت داشته و شاهدانی آن را تأیید کنند.

قراردادهای دستی و قوانین جدید

یکی از دغدغه‌های مردم، به‌خصوص در معاملات ملکی، مربوط به قانون جدید قولنامه دستی و شرایط آن است. هرچند قانون خاصی با عنوان جدید هنوز تصویب نشده، اما رویه قضایی نسبت به سال‌های قبل سخت‌گیرانه‌تر شده است. بنابراین برای اعتبار بیشتر، توصیه می‌شود دست‌نوشته حتماً شامل اثر انگشت، امضا، شاهد و تاریخ دقیق باشد. حتی اعتبار رسید دستی بدون شاهد در بسیاری موارد قابل تردید است و توصیه می‌شود از نوشتن قراردادهای مالی مهم بدون حضور شاهد خودداری شود. به طور کلی، آیا قولنامه دستی اعتبار دارد؟ پاسخ بله است، اما اعتبار آن به شرایط نگارش و نحوه اثبات در دادگاه بستگی دارد.

آیا قولنامه دستی بعد از فوت فروشنده اعتبار دارد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که بله، قولنامه دستی حتی پس از فوت فروشنده نیز دارای اعتبار است. اما مهم است بدانید که اثبات و اجرای آن در این شرایط، نیازمند طی مراحل قانونی خاصی است.

در صورتیکه معامله‌ای با مبایعه نامه انجام داده‌اید و فروشنده فوت شده است، مقاله زیر برای شما نوشته شده است.

مقاله مرتبط: آیا مبایعه نامه بعد از فوت فروشنده اعتبار دارد؟ {سال 1404}

کلام آخر

در نهایت به شرح و بررسی بیشتر موضوع اعتبار قولنامه دستی پرداختیم. تنظیم قولنامه دستی، به ویژه در معاملاتی مانند خرید و فروش ملک، اگرچه روشی متداول است اما همراه با ریسک‌هایی است. در صورت بروز اختلاف، اثبات حقانیت و اجرای تعهدات طرفین در دادگاه، به دلیل ماهیت عادی این سند، می‌تواند زمان‌بر و هزینه‌بر باشد. بنابراین، توصیه می‌شود که برای معاملات مهم و پر ارزش، به جای قولنامه دستی از سند رسمی استفاده کنید.