شکایت از چک ثبت نشده چگونه است؟ هزینه و مراحل وصول

شکایت از چک ثبت‌نشده در سامانه صیاد تنها از طریق دعوای حقوقی امکان‌پذیر است، زیرا این چک‌ها از ضمانت اجرای کیفری محروم بوده و بانک نیز بدون حکم دادگاه وجه آن را پرداخت نمی‌کند. ابتدا، دارنده باید با مراجعه به بانک گواهی عدم پرداخت دریافت کند و سپس از طریق دفاتر خدمات قضایی دادخواست مطالبه وجه چک را به دادگاه ارائه دهد. در اینجا یک وکیل پایه یک دادگستری میتواند به پرونده شما در این زمینه کمک شایانی کند. هزینه دادرسی بر اساس مبلغ چک محاسبه شده و معمولاً ۳.۵ درصد از مبلغ مورد مطالبه در دعاوی حقوقی است. پس از صدور حکم، اگر صادرکننده چک مبلغ را پرداخت نکند، امکان توقیف اموال و ممنوع‌الخروجی وی از طریق اجرای احکام دادگستری وجود دارد. در صورت احراز سوءنیت یا قصد کلاهبرداری، می‌توان شکایت کیفری مطرح کرد، اما اثبات این موضوع به ادله قوی نیاز دارد.

نحوه وصول چک ثبت نشده از طریق مراجع قانونی

اگر چکی در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، همچنان امکان وصول آن از طریق مراجع قانونی وجود دارد، اما روش‌های آن متفاوت است. در اینجا مراحل و گزینه‌های موجود توضیح داده شده‌اند:

وصول از طریق اجرای ثبت (در صورت داشتن شرایط لازم)

شرایط لازم به این صورت است که چک باید دارای شرایط سند لازم‌الاجرا باشد (یعنی سررسید آن رسیده باشد و برگشت زده شده باشد) و در متن چک قید نشده باشد که بابت ضمانت یا تعهد خاص صادر شده است و همچنین ظهرنویسی یا انتقال چک به افراد دیگر نباید موجب از بین رفتن قابلیت اجرایی آن شود. البته اگر می‌خواهید به سراغ یک نفر بروید که در این‌کار تخصص داشته باشد، قطعاً گزینه شما بهترین وکیل حقوقی تهران می‌باشد.

مراحل اجرا از طریق اداره ثبت اسناد و املاک

گام اول؛ مراجعه به دفتر ثبت اسناد رسمی محل بانک صادرکننده چک.

گام دوم؛ ارائه درخواست صدور اجرائیه بر علیه صادرکننده چک.

گام سوم؛ ابلاغ اجرائیه به صادرکننده چک و تعیین مهلت ۱۰ روزه برای پرداخت.

گام چهارم؛ در صورت عدم پرداخت، امکان توقیف اموال صادرکننده از جمله حساب‌های بانکی، اموال منقول و غیرمنقول وجود دارد.

مقاله مرتبط: آنچه که از توقیف اموال منقول و غیر منقول باید بدانید

طرح دعوای حقوقی در دادگاه

اگر چک شرایط لازم را برای اجرای ثبت نداشته باشد یا وصول آن از طریق ثبت به نتیجه نرسد، می‌توان از طریق دادگاه اقدام کرد.

انواع دعاوی حقوقی مرتبط با چک

دعوای مطالبه وجه چک

این دعوا مناسب برای حالتی که چک ثبت نشده و یا اجرائیه ثبتی نتیجه‌ای نداشته باشد و نیازمند ارائه دادخواست به دادگاه حقوقی و پرداخت هزینه دادرسی است.

دعوای ابطال یا اصلاح چک (در صورت وجود مشکلات قانونی)

اگر چک دارای اشتباهات نگارشی یا مشکلات حقوقی باشد، صادرکننده یا دارنده می‌تواند درخواست اصلاح یا ابطال آن را بدهد.

مراحل ثبت شکایت حقوقی

گام اول؛ مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی و تنظیم دادخواست.

گام دوم؛ ضمیمه کردن مدارک لازم (چک برگشتی، گواهی عدم پرداخت بانک، مستندات معامله و قراردادها).

گام سوم؛ ارجاع پرونده به دادگاه صالح و تعیین وقت رسیدگی.

گام چهارم؛ در صورت اثبات ادعا، دادگاه حکم به پرداخت وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه می‌دهد.

گام پنجم؛ اگر محکوم علیه (صادرکننده چک) پرداخت نکند، امکان صدور حکم جلب یا توقیف اموال او وجود دارد.

لیست تمام وکلایی که در حوزه های تخصصی حقوقی شهر های بزرگ ایران فعالیت میکنن رو در زیر آورده‌ایم:

بهترین وکیل تنظیم قرارداد تهران

بهترین وکیل حقوقی مشهد

بهترین وکلای فسخ قرارداد تهران

برترین وکلای حقوقی اصفهان

بهترین وکیل چک برگشتی تهران

شکایت کیفری (در موارد خاص)

اگر چک دارای وصف کیفری باشد، امکان طرح شکایت کیفری علیه صادرکننده وجود دارد. شرایط لازم برای کیفری بودن چک:

• چک به علت عدم موجودی کافی برگشت خورده باشد.
• چک دارای تاریخ صدور باشد (نه وعده‌دار).
• بیش از سه سال از تاریخ چک نگذشته باشد.
• چک نباید سفیدامضا یا تضمینی باشد، زیرا در این موارد وصف کیفری ندارد.

مراحل شکایت کیفری

گام اول؛ مراجعه به دادسرای محل وقوع جرم (بانک صادرکننده چک).

گام دوم؛ تنظیم شکایت و ارائه مدارک (چک برگشتی + گواهی عدم پرداخت).

گام سوم؛ ارجاع پرونده به کلانتری و بازپرس جهت تحقیق و بررسی.

گام چهارم؛ در صورت احراز تخلف، صادرکننده ممکن است به حبس یا جزای نقدی محکوم شود.

مقایسه روش‌های وصول چک ثبت نشده

برای وصول چک ثبت نشده، می‌توان از سه روش قانونی اقدام کرد: اجرای ثبت، دعوای حقوقی، و شکایت کیفری. هر یک از این روش‌ها دارای مزایا و محدودیت‌های خاص خود هستند که در جدول زیر مقایسه شده‌اند:

روش وصول چک	مزایا	معایب
اجرای ثبت	سریع‌تر، بدون نیاز به اثبات معامله	فقط برای چک‌هایی که شرایط لازم را دارند.
دعوای حقوقی	امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه	زمان‌بر، هزینه دادرسی دارد.
شکایت کیفری	امکان صدور حکم جلب و حبس	فقط در شرایط خاص، امکان اطاله دادرسی

مدارک لازم برای پیگیری چک صیادی ثبت‌نشده در دادگاه

در پرونده‌هایی که مربوط به چک‌های صیادی ثبت‌نشده هستند، بار اثبات بر دوش دارنده چک است. یعنی برخلاف چک‌های ثبت‌شده که خود سامانه صیاد بخش زیادی از اعتبار و اصالت را تأیید می‌کند، در چک‌های ثبت‌نشده باید دارنده با مدارک کافی نشان دهد که معامله واقعی وجود داشته و چک بدون پشتوانه صادر نشده است. اینجاست که کوچک‌ترین نقص در مدارک می‌تواند باعث رد دعوا یا طولانی شدن روند رسیدگی شود.
در اهواز نمونه‌های زیادی از این پرونده‌ها دیده می‌شود؛ مثلاً در پرونده‌های معاملات ملکی یا خرید خودرو، بسیاری از افراد بدون ثبت چک در سامانه صیاد اقدام به دریافت چک کرده‌اند و بعد از برگشت، با عدم پذیرش بانک و پیچیدگی‌های دادرسی روبه‌رو شده‌اند. در چنین مواردی بهترین وکیل اهواز معمولاً تأکید می‌کند که مهم‌ترین عامل موفقیت در دعوا، جمع‌آوری کامل مستندات پیش از ثبت دادخواست است. در این راستا بهتر است تاکید کنیم که حتی بهترین وکیل حقوقی اهواز نیز برای شروع پرونده بدون مدارک معتبر حاضر به پذیرش وکالت نمی‌شود، چون در نبود این اسناد، ادعای دارنده در برابر صادرکننده وزن حقوقی کافی ندارد.
در ادامه فهرست دقیق مدارکی آمده که برای طرح دعوی چک صیادی ثبت‌نشده ضروری است:

• اصل چک برگشتی: مدرک اصلی برای اثبات مطالبه وجه که باید شماره، مبلغ و تاریخ آن با گواهی بانک منطبق باشد.
• گواهی عدم پرداخت از بانک: سند رسمی که علت برگشت را مشخص می‌کند و از الزامات قانونی شروع دعوی است.
• مدارک هویتی دارنده چک: کارت ملی و شناسنامه برای تأیید مالکیت و جلوگیری از ادعای وکالت صوری.
• مستندات معامله یا قرارداد مرتبط با صدور چک: فاکتور فروش، مبایعه‌نامه یا رسید تحویل کالا که نشان دهد چک در مقابل تعهد واقعی صادر شده است.
• پرینت حساب بانکی مرتبط با معامله: برای اثبات گردش مالی بین طرفین و جلوگیری از ادعای جعلی بودن رابطه معاملاتی.
• اظهارنامه رسمی (در صورت ارسال به صادرکننده): مدرکی که نشان دهد پیش از طرح دعوی، دارنده برای وصول وجه اقدام مسالمت‌آمیز کرده است.
• پرینت استعلام از سامانه صیاد: برای تأیید اینکه چک واقعاً در سامانه ثبت نشده و وضعیت آن «فاقد ثبت» است.
• مدرک اثبات محل صدور یا انجام معامله: اگر دعوا مطرح می‌شود، این مدرک برای تعیین صلاحیت دادگاه لازم است.

داشتن این مدارک نه‌تنها روند پیگیری را سریع‌تر می‌کند، بلکه باعث می‌شود وکیل بتواند دادخواست را دقیق‌تر تنظیم کند و از بروز ایرادات شکلی در پرونده جلوگیری شود؛ یعنی همان چیزی که تجربه‌ی وکلای مجرب بارها ثابت کرده است.

بررسی هزینه‌های مرتبط با شکایت از چک در سال 1403

برای طرح شکایت از چک برگشتی در سال ۱۴۰۳، هزینه‌های مختلفی بسته به نوع دعوا (حقوقی، کیفری یا اجرایی) و مرحله رسیدگی وجود دارد. در دعاوی حقوقی، هزینه دادرسی در مرحله بدوی برای چک‌هایی با مبلغ تا ۲۰ میلیون تومان برابر با ۲.۵٪ از مبلغ چک و برای مبالغ بالاتر از ۲۰ میلیون تومان، ۳.۵٪ از مازاد مبلغ خواهد بود. در صورتی که رأی صادره به مرحله تجدیدنظر برسد، هزینه دادرسی در این مرحله ۴.۵٪ از مبلغ چک است.

مقاله مرتبط: شرایط و مراحل رفع ممنوع الخروجی چک برگشتی

در دعاوی کیفری، هزینه شکایت به صورت ثابت محاسبه می‌شود. برای چک‌هایی با مبلغ تا ۱۰۰ هزار تومان، هزینه دادرسی ۶ هزار تومان، برای چک‌های بین ۱۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان، ۳۰ هزار تومان و برای چک‌های بین ۱ تا ۱۰ میلیون تومان، ۴۰ هزار تومان است. در مبالغ بالاتر، به ازای هر ۱ میلیون تومان اضافه، ۱۰۰ تومان به هزینه دادرسی افزوده می‌شود.

پس از صدور حکم قطعی، اگر محکوم‌له (طلبکار) بخواهد حکم را اجرا کند، هزینه اجرای احکام ۵٪ از مبلغ محکوم‌به است. همچنین، در صورتی که برای شکایت از چک وکیلی استخدام شود، حق‌الوکاله بسته به توافق بین وکیل و موکل متغیر خواهد بود، اما معمولاً درصدی از مبلغ چک به عنوان هزینه وکالت در نظر گرفته می‌شود. علاوه بر این، هزینه تمبر مالیاتی وکیل نیز توسط موکل پرداخت می‌شود.

مراحل قانونی شکایت از چک ثبت نشده در سامانه صیاد

شکایت از چک ثبت‌نشده در سامانه صیاد مستلزم طی مراحل قانونی مشخصی است. با توجه به قوانین جدید چک در ایران، ثبت چک در سامانه صیاد ضروری است، اما اگر چکی خارج از این سامانه صادر شده باشد، همچنان می‌توان اقدام قانونی انجام داد. در ادامه مراحل شکایت را توضیح می‌دهیم.

بررسی وضعیت چک

قبل از اقدام قانونی، موارد زیر را بررسی کنید:

مورد اول؛ آیا چک برگشت خورده است؟ (در صورتی که چک برگشت نخورده باشد، امکان شکایت کیفری وجود ندارد.)

مورد دوم؛ آیا چک در سامانه صیاد ثبت شده است یا خیر؟

مورد سوم؛ مشخصات چک (نام صاحب حساب، مبلغ، تاریخ سررسید، و غیره) را بررسی کنید.

برگشت زدن چک

اگر چک وصول نشد، باید به بانک مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت دریافت کنید؛ این گواهی علت برگشت خوردن چک را مشخص می‌کند.

تنظیم شکایت

بسته به شرایط، می‌توان یکی از مسیرهای زیر را انتخاب کرد:

الف) شکایت حقوقی

اگر چک در سامانه صیاد ثبت نشده و امکان شکایت کیفری وجود ندارد، می‌تواند دعوای حقوقی علیه صادرکننده چک مطرح کند و برای این کار لازم است دادخواست مطالبه وجه چک را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنید و همچنین دادگاه صادرکننده را ملزم به پرداخت مبلغ چک و خسارات قانونی می‌کند.

ب) شکایت کیفری (البته در برخی شرایط خاص)

اگر چک فاقد امضا یا جعل شده باشد، باید تحت عنوان جعل یا استفاده از سند مجعول شکایت شود. اما اگر به عمد بدون ثبت در سامانه صادر شده باشد، ممکن است عنوان کلاهبرداری یا صدور چک بلامحل داشته باشد که در این صورت، باید شکایت را از طریق دادسرا پیگیری کنید.

اجرای حکم

پس از صدور رأی دادگاه، اگر محکوم‌علیه مبلغ چک را پرداخت نکند، می‌توان ز طریق اجرای احکام مدنی، نسبت به توقیف اموال یا جلب صادرکننده چک اقدام نمود.

استعلام و پیگیری از طریق سامانه صیاد

با مراجعه به سامانه صیاد می‌توان بررسی کرد که آیا چک موردنظر ثبت شده یا خیر. اگر چک در سامانه ثبت نشده باشد، به عنوان یک سند عادی تلقی می‌شود و تنها از طریق دادگاه حقوقی قابل پیگیری است.

مقاله مرتبط: استعلام شکایت با کد ملی؛ برای پیگیری شکایت چه باید کرد؟

دو نکته مهم

نکته اول: اگر چک متعلق به شرکت یا شخص حقوقی باشد، می‌توان از طریق شکایت از مدیرعامل یا مسئول مالی شرکت اقدام کرد.

نکته دوم: طبق قانون جدید، چک‌های ثبت‌نشده در سامانه صیاد فاقد اعتبار رسمی هستند، اما همچنان به عنوان سند عادی قابلیت مطالبه دارند.

نقش سامانه صیاد در پیگیری دعاوی مربوط به چک

سامانه صیاد با ایجاد شفافیت در صدور و انتقال چک، نقش مهمی در پیگیری دعاوی مربوط به آن دارد. این سامانه امکان استعلام وضعیت چک را برای مراجع قانونی و ذی‌نفعان فراهم کرده و احتمال صدور چک‌های بی‌محل یا جعلی را کاهش می‌دهد. در دعاوی حقوقی، چک ثبت‌نشده تنها در حکم سند عادی است و مطالبه آن از طریق دادگاه ممکن است؛ درحالی‌که چک ثبت‌شده قابلیت صدور اجراییه بانکی دارد. در دعاوی کیفری، اگر چک در سامانه صیاد ثبت شده باشد، امکان شکایت بابت چک بلامحل وجود دارد، اما در غیر این صورت، اثبات سوءنیت دشوارتر خواهد بود. این سامانه با تسهیل بررسی سوابق صادرکننده، رسیدگی قضایی را سرعت بخشیده و از دعاوی پیچیده ناشی از جعل یا کلاهبرداری جلوگیری می‌کند. بهترین وکیل پایه یک دادگستری کلاهبرداری در چنین پرونده‌هایی کمک بسیار زیادی می‌کند.

مطالبه وجه چک ثبت نشده؛ شرایط و الزامات قانونی

مطالبه وجه چک ثبت‌نشده در سامانه صیاد تابع قوانین عمومی مربوط به اسناد تجاری و چک است، اما به دلیل عدم ثبت در این سامانه، برخی از مزایای قانونی آن مانند صدور اجراییه مستقیم از بانک حذف می‌شود. در چنین شرایطی، دارنده چک باید ابتدا آن را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت دریافت کند تا بتواند علیه صادرکننده طرح دعوی کند. این دعوا صرفاً از طریق دادگاه حقوقی قابل پیگیری است، زیرا چک ثبت‌نشده فاقد اعتبار کیفری بوده و در حد یک سند عادی تلقی می‌شود. برای طرح دعوا، دارنده چک باید دادخواست مطالبه وجه چک را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه ارائه دهد و می‌تواند علاوه بر مبلغ چک، خسارت تأخیر تأدیه را نیز درخواست کند. پس از صدور رأی، در صورت عدم پرداخت، امکان اجرای حکم از طریق توقیف اموال یا جلب صادرکننده وجود دارد. در مواردی که صدور چک به قصد کلاهبرداری، جعل یا سوءاستفاده انجام شده باشد، می‌توان شکایت کیفری مطرح کرد، اما اثبات این موضوع به مدارک و ادله قوی نیاز دارد.

دعوای حقوقی مرتبط با چک برگشتی و نحوه طرح آن

دعوای حقوقی چک برگشتی، یکی از مهم‌ترین و سریع‌ترین راه‌های مطالبه وجه در نظام حقوقی ایران است که به دلیل ماهیت تجاری چک، از ضمانت‌های اجرایی قدرتمندی برخوردار است. برای طرح این دعوا، دارنده چک باید ابتدا آن را برگشت بزند و گواهی عدم پرداخت را از بانک دریافت کند، زیرا بدون این گواهی، چک قابلیت پیگیری قانونی نخواهد داشت. سپس، می‌توان از طریق دادگاه حقوقی علیه صادرکننده، ظهرنویس یا ضامن چک طرح دعوا کرد. مهم‌ترین مزیت چک ثبت‌شده در سامانه صیاد این است که امکان صدور اجراییه مستقیم از بانک را فراهم می‌کند، اما اگر چک ثبت نشده باشد، تنها از طریق دادخواست حقوقی قابل مطالبه است. در این دعوا، علاوه بر مبلغ چک، امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه نیز وجود دارد. پس از صدور حکم، اگر محکوم‌علیه از پرداخت خودداری کند، دارنده چک می‌تواند از طریق اجرای احکام دادگستری، اموال وی را توقیف کند یا تقاضای جلب وی را ارائه دهد. این مسیر قانونی، با توجه به روند دادرسی و تراکم پرونده‌ها، ممکن است چند ماه زمان ببرد، اما در نهایت یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها برای احقاق حق در دعاوی مالی مرتبط با چک محسوب می‌شود.

استفاده از خدمات وکیل چک در دعاوی ثبت نشده

استفاده از وکیل کارکشته چک در دعاوی مربوط به چک‌های ثبت‌نشده در سامانه صیاد، باعث تسریع روند دادرسی و افزایش شانس موفقیت در مطالبه وجه می‌شود. از آنجایی که این چک‌ها فاقد اعتبار کیفری بوده و تنها از طریق دعوای حقوقی قابل پیگیری هستند، وکیل می‌تواند با تنظیم صحیح دادخواست و ارائه استدلال‌های قانونی، روند پرونده را به نفع دارنده چک پیش ببرد. همچنین، در صورتی که صدور چک با قصد کلاهبرداری یا سوءنیت همراه باشد، وکیل می‌تواند با ارائه ادله کافی، زمینه را برای طرح شکایت کیفری فراهم کند و از ظرفیت‌های قانونی مانند توقیف اموال و اعمال ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی برای وصول طلب استفاده نماید.

جرم ثبت نکردن چک و پیامدهای قانونی آن

طبق قانون جدید چک، صادرکننده موظف است اطلاعات چک را در سامانه صیاد ثبت کند و عدم انجام این کار می‌تواند پیامدهای قانونی و مالی جدی به همراه داشته باشد. اگر چکی در سامانه ثبت نشده باشد، اعتبار قانونی آن کاهش می‌یابد و دارنده چک دیگر نمی‌تواند از مزایای اجراییه مستقیم بانک استفاده کند، بلکه فقط از طریق دادخواست حقوقی قادر به مطالبه وجه خواهد بود. همچنین، بانک‌ها از پرداخت وجه چک‌های ثبت‌نشده خودداری می‌کنند، مگر آنکه دارنده از طریق مراجع قضایی اقدام کند. در برخی موارد، اگر ثابت شود که صادرکننده عمداً از ثبت چک خودداری کرده است تا از تعهد مالی خود شانه خالی کند، ممکن است تحت عنوان سوءنیت و اقدام متقلبانه مورد پیگرد قرار گیرد. علاوه بر این، اگر عدم ثبت چک باعث ورود خسارت به دارنده شود، وی می‌تواند از صادرکننده به دلیل تقصیر در اجرای تعهدات مالی شکایت کند و خسارت خود را از طریق مراجع قضایی مطالبه نماید.

نتیجه گیری

چک‌های ثبت‌نشده در سامانه صیاد همچنان از طریق مراجع قانونی قابل مطالبه هستند، اما فاقد بسیاری از مزایای قانونی چک‌های ثبت‌شده، مانند صدور اجراییه مستقیم از بانک، می‌باشند. برای وصول این چک‌ها، دارنده باید ابتدا گواهی عدم پرداخت دریافت کرده و سپس از طریق دادگاه حقوقی یا اجرای ثبت اقدام کند. در برخی موارد، اگر سوءنیت صادرکننده محرز شود، امکان پیگیری کیفری نیز وجود دارد، اما اثبات آن دشوارتر خواهد بود. به همین دلیل، ثبت در سامانه صیاد نه‌تنها امنیت مالی را افزایش می‌دهد، بلکه روند وصول مطالبات را نیز تسهیل می‌کند. ایران وکلا مرجع تخصصی وکلا در ایران.

سوالات متداول