واخواست سفته؛ نحوه اجرا گذاشتن سفته به چه صورت است؟

سفته یکی از مهم‌ترین اسناد تجاری است که در نظام حقوقی ایران به‌عنوان وسیله‌ای برای تضمین پرداخت بدهی یا اجرای تعهدات مالی به کار می‌رود. اما گاهی ممکن است بدهکار از پرداخت وجه سفته خودداری کند.

در این شرایط، دارنده سفته می‌تواند از ابزار قانونی به نام «واخواست سفته» استفاده کرده و برای «به اجرا گذاشتن سفته» اقدام نماید. در این مقاله؛ مراحل، شرایط و الزامات قانونی مربوط به واخواست و به اجرا گذاشتن سفته به تفصیل بررسی می‌شود.

 مفهوم واخواست سفته چیست؟

واخواست در اصطلاح حقوقی به معنای اعتراض رسمی و قانونی نسبت به عدم پرداخت وجه سفته در موعد مقرر است. این اقدام به دارنده سفته امکان می‌دهد که علیه صادرکننده (متعهد) و ضامنین احتمالی اقدام قانونی انجام دهد.

طبق ماده ۲۸۰ قانون تجارت ایران، اگر صادرکننده در موعد مقرر، وجه سفته را پرداخت نکند، دارنده سفته می‌تواند از طریق دفتر اسناد رسمی یا دفاتر خدمات قضایی نسبت به واخواست سفته اقدام کند. هدف از واخواست، ثبت رسمی عدم پرداخت و آغاز فرآیند قانونی برای وصول مبلغ سفته است.

مهلت واخواست سفته چقدر است؟

بر اساس ماده ۲۸۶ قانون تجارت، مهلت واخواست سفته ۱۰ روز از تاریخ سررسید آن است. اگر این مهلت گذشت، دارنده همچنان می‌تواند علیه صادرکننده، اقدام کند.

نکته مهم: اگر روز دهم مصادف با تعطیل رسمی باشد، روز کاری بعدی به عنوان مهلت واخواست در نظر گرفته می‌شود.

نحوه اجرا گذاشتن سفته

برای به اجرا گذاشتن سفته، می‌توانید از طریق اداره ثبت و یا از طریق دادگاه اقدام نمایید.

با ما همراه باشید تا جزئیات آن را در دو روش زیر بررسی کنیم.

اجرای سفته از طریق اداره ثبت

سفته به عنوان سند لازم‌الاجرا شناخته می‌شود و می‌توان بدون نیاز به دادگاه و به طور مستقیم از طریق اداره ثبت اسناد و املاک آن را به اجرا گذاشت. این روش معمولاً کوتاه‌تر و کم‌هزینه‌تر است.

مراحل اجرای سفته از طریق اداره ثبت

• گام اول؛ درخواست صدور اجراییه: دارنده سفته با مراجعه به اداره ثبت درخواست صدور اجراییه می‌دهد.
• گام دوم؛ ابلاغ اجراییه به بدهکار: پس از ثبت درخواست، اجراییه به بدهکار ابلاغ می‌شود.
• گام سوم؛ مهلت پرداخت بدهکار: بدهکار پس از ابلاغ، معمولاً 10 روز فرصت دارد تا مبلغ بدهی را بپردازد.
• گام چهارم؛ توقیف اموال بدهکار: اگر بدهکار در مهلت مقرر پرداخت نکند، می‌توان برای توقیف اموال وی اقدام کرد.

مدت زمان اجرای سفته از طریق اداره ثبت

مدت زمان اجرای سفته از طریق اداره ثبت، 30 تا 45 روز طول می‌کشد. علت طولانی شدن این فرآیند این است که در صورت عدم دسترسی به بدهکار و عدم شناسایی اموال برای توقیف، زمان کافی اعلام شده باشد.

مقاله مرتبط: سریعترین راه وصول سفته چیست؟ وصول سفته در 10 روز

بررسی مزایا و معایب اجرای سفته از طریق اداره ثبت

مزایای اقدام از طریق اداره ثبت این است که نیازی به مراجعه به دادگاه نیست، فرآیند سریع‌تر انجام می‌شود و همچنین هزینه آن نسبت به روش دادگاهی کمتر است.

معایب این روش آن است که تنها می‌توان علیه صادرکننده سفته اقدام کرد و امکان طرح دعوی علیه ضامنین و سایر مسئولان وجود ندارد.

اجرای سفته از طریق دادگاه؛ روش قضایی

اگر به هر دلیلی نتوانستید از اداره ثبت اقدام کنید، می‌توانید با ثبت دادخواست مطالبه وجه سفته در دادگاه حقوقی، روند قضایی را پیگیری کنید. این روش علاوه بر صادرکننده سفته، شامل ضامنین و ظهرنویسان هم می‌شود.

مراحل اجرای سفته از طریق دادگاه

گام اول، ثبت دادخواست: از طریق دفاتر خدمات قضایی، دادخواست مطالبه وجه سفته ثبت می‌شود.

گام دوم، ابلاغ دادخواست به بدهکار: دادخواست به بدهکار ابلاغ می‌شود و 20 روز فرصت دارد که دفاع کند.

گام سوم، تشکیل جلسه دادگاه: در صورت اعتراض بدهکار، جلسه دادگاه تشکیل می‌شود.

گام چهارم، صدور رأی دادگاه: پس از رسیدگی، دادگاه حکم به پرداخت بدهی می‌دهد.

گام پنجم، صدور اجراییه و توقیف اموال: اگر بدهکار پس از صدور رأی همچنان پرداخت نکند، حکم لازم‌الاجرا صادر می‌شود و می‌توان برای توقیف اموال اقدام کرد.

مدت زمان اجرای سفته از طریق دادگاه

مدت زمان اجرای سفته از طریق دادگاه، 3 تا 6 ماه طول می‌کشد. علت طولانی شدن این فرایند به دلیل اعتراض و دفاعیات بدهکار؛ تشکیل جلسات دادگاه و احتمال تجدید جلسه و در نهایت عدم شناسایی اموال بدهکار برای توقیف.

بررسی مزایا و معایب اجرای سفته از طریق دادگاه

مزایای اقدام از طریق دادگاه این است که امکان مطالبه وجه از ضامنین وجود دارد و در صورت صدور رأی به نفع دارنده، تمام هزینه‌های دادرسی و حق‌الوکاله وکیل از بدهکار قابل مطالبه است.

معایب این روش طولانی‌تر بودن روند نسبت به اقدام از طریق اداره ثبت و همچنین بیشتر بودن هزینه‌های دادرسی و حق‌الوکاله است.

مقایسه مدت زمان اجرای سفته از طریق اداره ثبت و دادگاه

روش اجرا	زمان تقریبی	مخاطبان	مزایا	معایب
اداره ثبت	30 تا 45 روز	فقط صادرکننده سفته	سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر	قابل اعمال فقط برای صادرکننده
دادگاه حقوقی	3 تا 6 ماه	صادرکننده، ضامنین، ظهرنویس	امکان توقیف اموال تمام بدهکاران	طولانی‌تر و پرهزینه‌تر

• نکته: برای به اجرا گذاشتن سفته، تنها می‌توان از یکی از دو روش اداره ثبت یا دادگاه استفاده کرد.

وصول سفته تاریخ گذشته

در سیستم حقوقی ایران، حتی در صورتی که مهلت واخواست سفته سپری شده باشد، همچنان این امکان وجود دارد که دارنده سفته برای وصول مبلغ آن اقدام کند. مطابق با ماده 286 قانون تجارت، عدم واخواست در مهلت مقرر (۱۰ روز از تاریخ سررسید) به معنای از دست دادن حق رجوع به ضامنین و ظهرنویسان نیست و دارنده سفته می‌تواند با استفاده از سایر ابزارهای قانونی به مطالبات خود رسیدگی کند.

مراحل قانونی وصول سفته تاریخ گذشته

گام اول، ثبت دادخواست مطالبه وجه: در این مرحله، دارنده سفته باید با مراجعه به دادگاه، دادخواست مطالبه وجه سفته را ثبت کند.

گام دوم، مطالبه از ضامنین و ظهرنویسان: در صورتی که بعد از مهلت واخواست اقدام شود، امکان مطالبه از ضامنین یا ظهرنویسان نیز وجود دارد.

گام سوم، اقدام اجرایی برای توقیف اموال: در صورت صدور حکم از دادگاه یا اجراییه از اداره ثبت، می‌توان اقدام به توقیف اموال بدهکار کرد تا وجه سفته وصول شود.

مدارک لازم برای واخواست و اجرا گذاشتن سفته

در ادامه به مدارک لازم برای واخواست و اجرا گذاشتن سفته بپردازیم :

اصل سفته

اصل سفته به عنوان مدرک اصلی طلب شناخته می‌شود و بدون ارائه آن، درخواست واخواست ممکن نیست.

سفته حتماً باید به صورت فیزیکی و دست‌نخورده ارائه شود. ارائه عکس از سفته در روند شکایت پذیرفته نیست و هرگونه خط‌خوردگی، پارگی یا مخدوش‌شدن سفته ممکن است مشکلاتی در روند رسیدگی ایجاد کند.

کپی سفته

برای ثبت اطلاعات سفته در سامانه قضایی، کپی آن نیاز است.

نکته مهم: کپی سفته باید کاملاً خوانا باشد و تمام اطلاعات نظیر تاریخ صدور، مبلغ و امضای صادرکننده به وضوح مشخص باشد.

کارت ملی و شناسنامه دارنده سفته

برای احراز هویت فردی که قصد ثبت واخواست را دارد، ارائه مدارک هویتی الزامی است.

نکته مهم: اگر درخواست واخواست را به وکیل بسپارید، نیازی به حضور شما نیست، اما باید وکالت‌نامه رسمی ارائه شود.

وکالتنامه؛ در صورت استفاده از وکیل

اگر برای واخواست از وکیل استفاده می‌کنید، باید وکالت‌نامه رسمی به دفتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه شود.

نقش وکیل در واخواست سفته

وکیل در واخواست سفته با تنظیم دقیق دادخواست، می‌تواند مراحل قانونی را پیگیری کرده و از تضییع حقوق موکل جلوگیری کند. همچنین، با رعایت مهلت‌های قانونی و ارائه مشاوره مناسب، امکان مطالبه خسارت‌ها و هزینه‌های دادرسی را فراهم می‌آورد.

نکات حقوقی مهم در اجرای سفته

• واخواست سفته باید ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید انجام شود.
• در صورت عدم واخواست در مهلت مقرر، حق رجوع به ضامنین و ظهرنویسان از بین می‌رود.
• توقیف اموال بدهکار تنها پس از صدور اجراییه یا رای دادگاه امکان‌پذیر است.

مخفی بودن بدهکار؛ آدرس نامعلوم

اگر از روش اداره ثبت اقدام کنید باید آدرس بدهکار در اداره ثبت، ثبت شده باشد در غیر این صورت باید آدرس جدیدی از بدهکار را ارائه دهید.

اگر از روش دادگاهی اقدام کنید ابلاغ از طریق ابلاغ الکترونیکی در سامانه ثنا انجام می‌شود و اگر آدرس دقیقی نداشته باشید متاسفانه فرآیند پیچیده‌تر می‌شود.

هزینه‌های واخواست

واخواست سفته، به معنای اعتراض رسمی به عدم پرداخت وجه سفته در سررسید است. این هزینه، بر اساس مبلغ سفته و تعرفه‌های مصوب هر ساله قوه قضاییه محاسبه می‌شود.

هزینه‌های واخواست و اجرای سفته

در یک نگاه و به طور خلاصه به هزینه‌های واخواست و اجرای سفته دقت کنید:

نوع هزینه	درصد هزینه	مثال 1: (مبلغ 100/000/000 ریال)
هزینه واخواست سفته	0/5 درصد	50/000 تومان
هزینه دادرسی	3/5 درصد	350/000 تومان
هزینه صدور اجراییه	1/5 درصد	150/000 تومان
حق‌الوکاله وکیل	6 تا 10 درصد	600/000 تا 1/000/000 تومان

محاسبه هزینه واخواست سفته در سال 1403

برای درک بهتر هزینه‌های واخواست، دو مثال برایتان آورده‌ایم:

• برای سفته‌ای به مبلغ 100/000/000 ریال، هزینه صدور اجراییه برابر است با:

100/000/000 × 0/015 = 1/500/000 ریال (یعنی 150 هزار تومان)

• برای سفته‌ای به مبلغ 500/000/000 ریال، هزینه صدور اجراییه برابر است با:

500/000/000 × 0/015 = 7/500/000 ریال (یعنی 750 هزار تومان)

آیا توقیف اموال بدهکار ممکن است؟

بله، اگر دارنده از طریق اداره ثبت یا دادگاه برای اجرا گذاشتن سفته اقدام کند، می‌تواند با درخواست توقیف اموال بدهکار، اموال منقول و غیرمنقول وی را توقیف نماید. این اموال شامل خودرو، حساب بانکی، حقوق و دستمزد، ملک و سایر اموال متعلق به بدهکار می‌شود.

مقاله مرتبط: آنچه که از توقیف اموال منقول و غیر منقول باید بدانید

نتیجه گیری

در نهایت، واخواست سفته و به اجرا گذاشتن آن ابزارهای قانونی کارآمدی هستند که به دارنده سفته این امکان را می‌دهند تا در صورت عدم پرداخت وجه توسط صادرکننده، حقوق خود را وصول کند. انتخاب روش اجرایی بستگی به سرعت، هزینه‌ها و پیچیدگی‌های مورد نظر دارد. اجرای سفته از طریق اداره ثبت سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر است، اما تنها علیه صادرکننده قابل اقدام است. در حالی که اقدام از طریق دادگاه زمان‌برتر و پرهزینه‌تر است، اما شامل ضامنین و ظهرنویسان نیز می‌شود و به دارنده سفته این امکان را می‌دهد که هزینه‌های دادرسی را از بدهکار مطالبه کند.

همچنین، حتی در صورتی که مهلت واخواست سپری شده باشد، دارنده سفته همچنان می‌تواند از طریق دادگاه و اداره ثبت برای وصول مطالبات خود اقدام کند. بنابراین، آگاهی از نحوه اجرای سفته و استفاده از روش مناسب، به‌ویژه در صورتی که دارنده سفته نیاز به اقدام علیه ضامنین داشته باشد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.