استرداد دعوا یا استرداد دادخواست چیست؟ شرایط + مهلت

استرداد دعوا یا استرداد دادخواست به معنای انصراف خواهان از ادامه دادرسی است که می‌تواند در هر مرحله‌ای از رسیدگی قضائی انجام گیرد. خواهان می‌تواند با اعلام اراده خود، دعوا را مسترد کند و به وضعیت پیش از اقامه دعوا بازگردد. شرط اصلی برای استرداد دعوا این است که دادرسی هنوز به پایان نرسیده باشد و تا صدور حکم نهایی این اقدام امکان‌پذیر است. میتوانید مسائل دقیق‌تر را از وکیل خوب بپرسید. پس از صدور حکم، استرداد دعوا ممنوع است و خواهان باید با رعایت مهلت‌های قانونی عمل کند.

استرداد دعوا چیست؟ (تعریف ساده و کاربردی)

بر اساس بند ب ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان می‌تواند تا زمانی که دادرسی پایان نیافته است، اقدام به استرداد دعوا نماید. به این ترتیب، چون شروع دعوا با ابتکار خواهان انجام شده، این حق برای وی محفوظ است که آن را بازپس گیرد. در مقابل، خوانده چنین اختیاری ندارد.

استرداد دعوا نیازمند وجود قصد و اعلام اراده خواهان است و می‌تواند به صورت صریح یا ضمنی انجام شود. این اعلام اراده ممکن است کتبی یا شفاهی باشد.

مقاله مرتبط: استماع در حقوق چیست؟ سیر تا پیاز قرار عدم استماع دعوا

استرداد دادخواست چه مفهومی دارد و چه زمانی انجام می‌شود؟

اول بپردازیم به مفهوم استرداد دادخواست؛ استرداد دادخواست به معنای بازپس‌گیری رسمی دادخواست از سوی خواهان پیش از ورود به مرحله رسیدگی ماهوی است. به عبارت دیگر، هنگامی که شخصی که دادخواست را تقدیم دادگاه کرده، تصمیم بگیرد پیش از صدور حکم یا ورود به ماهیت دعوا، از ادامه پیگیری آن منصرف شود، می‌تواند با اعلام رسمی، دادخواست خود را مسترد کند.

این اقدام نشان‌دهنده اراده قطعی خواهان برای انصراف از پیگیری دعوا در همان مرحله ابتدایی دادرسی است.

زمان انجام استرداد دادخواست همبر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، استرداد دادخواست تنها در مهلت قانونی مشخص امکان‌پذیر است. این زمان تا پیش از آن است که دادخواست به خوانده ابلاغ شود یا رسیدگی ماهوی آغاز گردد. بهترین وکیل کیفری تهران میتواند در ادامه مسیر استرداد دادخواست به شما خیلی کمک کند.

به طور دقیق‌تر:

• اگر خوانده هنوز ابلاغ رسمی دریافت نکرده باشد، خواهان می‌تواند آزادانه دادخواست خود را پس بگیرد.
• در صورتی که پس از ابلاغ یا ورود به رسیدگی ماهوی قصد استرداد داشته باشد، باید موافقت خوانده را جلب کند.

شرایط قانونی استرداد دعوا در ایران

استرداد دعوا به معنای انصراف رسمی خواهان از ادامه پیگیری دعوای اقامه‌شده نزد دادگاه است. این اقدام بیانگر اراده قطعی خواهان در خاتمه داوطلبانه روند دادرسی بدون رسیدگی ماهوی به ادعاهای وی می‌باشد.

بر اساس اصول حقوقی، چون شروع دعوا با اراده خواهان است، به همان ترتیب، امکان بازپس‌گیری آن نیز برای او وجود دارد.

مطابق بند ب ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، تحقق استرداد دعوا منوط به رعایت شرایط زیر است:

• عدم پایان دادرسی:

خواهان تنها تا زمانی که دادرسی خاتمه نیافته است، حق استرداد دعوا را دارد. پس از صدور رأی قطعی، امکان استرداد از بین می‌رود.

• اظهار اراده قطعی:

استرداد دعوا باید ناشی از قصد جدی خواهان و اعلام رسمی آن به دادگاه باشد. این اعلام می‌تواند کتبی یا شفاهی صورت گیرد و نیازی به تشریفات خاصی ندارد.

• تفکیک مراحل رسیدگی:

مرحله دادرسی تأثیر مستقیمی بر نحوه استرداد دارد. پیش از اعلام ختم دادرسی، خواهان بدون نیاز به رضایت خوانده می‌تواند دعوا را مسترد کند. اما پس از آن، موافقت خوانده برای استرداد لازم خواهد بود.

• اثر استرداد:

در پی استرداد دعوا، دادگاه باید قرار رد دعوا صادر کند. این قرار، باعث می‌شود کلیه آثار حقوقی و قضایی ناشی از دعوا منتفی شود و وضعیت به حالت قبل از اقامه دعوا بازگردد.

مهلت مجاز برای استرداد دعوا چقدر است؟

طبق بند ب ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، مهلت مجاز برای استرداد دعوا به شرح زیر تعیین شده است:

• تا پیش از ختم دادرسی: خواهان می‌تواند هر زمان قبل از پایان دادرسی (صدور رأی یا اعلام ختم رسیدگی) دعوای خود را مسترد نماید. این بازه زمانی از اقامه دعوا آغاز شده و تا پایان مرحله رسیدگی ادامه دارد.
• پس از اعلام ختم دادرسی: اگر مرحله ختم دادرسی اعلام شده باشد، استرداد دعوا تنها در صورتی ممکن خواهد بود که خوانده نیز با این انصراف موافقت کند.
• قبل از ابلاغ رأی: تا زمانی که رأی دادگاه به طرفین ابلاغ رسمی نشده باشد و دادرسی به پایان نرسیده باشد، حق استرداد دعوا برای خواهان محفوظ است.

تفاوت استرداد دعوا و ابطال دادخواست

استرداد دعوا به معنای انصراف خواهان از ادامه رسیدگی به دعوا پس از اقامه آن در دادگاه است که طی آن، خواهان با اظهار صریح یا ضمنی تمایل خود به توقف دادرسی را اعلام و درخواست رسمی پایان دعوا را ارائه می‌کند؛ این اقدام می‌تواند در مراحل مختلف رسیدگی و تا پیش از صدور رأی نهایی و طبق بند ب ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی انجام شود. لاشه مربوط به پرونده باید به همراه این درخواست ضمیمه گردد. تعیین خواسته در این مرحله نیز حائز اهمیت است و برترین وکلای حقوقی تهران همواره بر این نکته تأکید دارند. در مقابل، ابطال دادخواست زمانی رخ می‌دهد که دادگاه به دلایل شکلی یا بنا بر درخواست خود خواهان، دادخواست ثبت‌شده را بی‌اعتبار می‌کند؛ نمونه دادخواست مربوطه باید مطابق با قوانین تهیه شود. دلایلی چون عدم رفع نقص دادخواست در مهلت مقرر، عدم حضور خواهان در جلسه دادرسی بدون عذر موجه یا درخواست صریح ابطال می‌تواند منجر به این امر شود، با این تفاوت که در استرداد چک های مطالباتی، روندی متفاوت اعمال می‌گردد. مهریه در دعاوی خانوادگی و استرداد مهریه نیز موضوعاتی هستند که تحت تأثیر این مقررات قرار می‌گیرند. دادخواست مطالبه باید به گونه‌ای تنظیم شود که امکان ایطالق دادخواست وجود نداشته باشد. در ابطال دادخواست، برخلاف استرداد دعوا، اصولاً دادخواست بدون ورود به ماهیت دعوا از جریان دادرسی خارج می‌شود. رؤیا و انتظارات خواهان در این فرآیند اهمیت دارد و در مسائل طلاق نیز این اصول کاربرد دارد. برای درک بهتر تفاوت‌های کلیدی میان استرداد دعوا و ابطال دادخواست، در ادامه به مقایسه‌ی این دو مفهوم در قالب یک جدول می‌پردازیم.

موضوع	استرداد دعوا	ابطال دادخواست
مفهوم	انصراف از ادامه پیگیری دعوا	حذف دادخواست به دلایل شکلی یا به درخواست خواهان
مرحله انجام	پس از طرح دعوا و در جریان رسیدگی	قبل از ورود به ماهیت یا در مراحل اولیه رسیدگی
مرجع تصمیم‌گیرنده	دادگاه با صدور قرار رد دعوا	دادگاه با صدور قرار ابطال دادخواست
شرایط	نیازمند اراده خواهان و در برخی موارد موافقت خوانده	معمولاً ناشی از نقص شکلی یا درخواست مستقیم
نتیجه حقوقی	دعوا منتفی و قابل طرح مجدد است	دادخواست از نظر شکلی بی‌اثر می‌شود؛ امکان طرح مجدد وجود دارد

مراحل استرداد دادخواست از ثبت تا تایید نهایی

مراحل قانونی استرداد دادخواست از ثبت تا تأیید نهایی به شرح زیر است:

ثبت درخواست استرداد

خواهان باید درخواست کتبی یا شفاهی خود مبنی بر استرداد دادخواست را به دفتر دادگاه یا مرجع رسیدگی‌کننده ارائه دهد. این درخواست باید صریح، واضح و حاکی از قصد قطعی به انصراف باشد.

بررسی شرایط قانونی

مرجع قضایی بررسی می‌کند که آیا مهلت قانونی برای استرداد رعایت شده است یا خیر. مطابق قانون آیین دادرسی مدنی، استرداد دادخواست تنها پیش از ابلاغ به خوانده امکان‌پذیر است.

اعلام پذیرش یا رد درخواست

مقاله مرتبط: استرداد دعوا یا استرداد دادخواست چیست؟ شرایط + مهلت

در صورتی که درخواست استرداد دادخواست مطابق ضوابط باشد، دادگاه آن را پذیرفته و وارد مرحله بعد می‌شود؛ در غیر این صورت، ممکن است درخواست به دلایلی مانند انقضای مهلت یا آغاز رسیدگی رد شود.

صدور قرار ابطال دادخواست

پس از پذیرش درخواست استرداد، دادگاه با توجه به عدم ورود به ماهیت دعوا، اقدام به صدور قرار ابطال دادخواست می‌نماید. این قرار نشان‌دهنده‌ی خاتمه دادرسی بدون ورود به ماهیت است.

تأیید نهایی قرار

پس از صدور قرار ابطال، این تصمیم باید به خواهان و در صورت لزوم به سایر طرفین ابلاغ رسمی شود تا از قطعیت آن اطمینان حاصل گردد. با ابلاغ و عدم اعتراض، قرار قطعی می‌شود.

آثار و پیامدهای استرداد دعوا برای خواهان

استرداد دعوا به عنوان یک اقدام قانونی می‌تواند آثار مختلفی برای خواهان داشته باشد که عبارتند از:

بازگشت به وضعیت پیش از اقامه دعوا

پس از استرداد دعوا، خواهان به وضعیت قبل از تقدیم دادخواست باز می‌گردد. در این حالت، هیچ اثری از دعوا در پرونده وجود نخواهد داشت و خواهان می‌تواند همان دعوا را مجدداً در آینده مطرح کند.

امکان طرح مجدد دعوا

یکی از مهم‌ترین آثار استرداد دعوا این است که خواهان می‌تواند دعوای خود را مجدداً در دادگاه مطرح کند. این امکان در صورتی که دعوا در مرحله‌ای به پایان رسیده باشد، برای خواهان حفظ می‌شود و او می‌تواند دوباره به دادگاه مراجعه کند.

عدم نیاز به رضایت خوانده

اگر استرداد دعوا پیش از ابلاغ به خوانده صورت گیرد، خواهان می‌تواند بدون نیاز به موافقت خوانده، دعوای خود را مسترد نماید. این امر به خواهان انعطاف‌پذیری بیشتری می‌دهد.

مقاله مرتبط: دعاوی بانکی چیست؟ انواع دعاوی بانکی

منتفی شدن اقدامات دادرسی

تمام اقدامات و مراحل دادرسی که تاکنون توسط دادگاه انجام شده، پس از استرداد دعوا کان لم یکن خواهد شد. بنابراین، تمامی هزینه‌های دادرسی و تصمیمات دادگاه لغو می‌شود و هیچ‌گونه تعهدی به طرفین باقی نمی‌ماند.

امکان بازگشت هزینه دادرسی

در برخی موارد، خواهان می‌تواند برای بازگشت هزینه‌های دادرسی که تا آن لحظه پرداخت کرده است، اقدام کند. البته این امر به شرایط خاصی بستگی دارد و طبق قانون آیین دادرسی مدنی ممکن است برای هزینه‌های پرداختی درخواست استرداد شود.

کاهش احتمال صدور حکم غیرمنتظره

استرداد دعوا به خواهان این امکان را می‌دهد که از صدور حکم غیرمنتظره و یا احکام زیان‌بار جلوگیری کند. به این ترتیب، خواهان می‌تواند از اثرات منفی یک رأی غیرمطلوب پیشگیری نماید.

حفظ حق و حقوق قانونی

استرداد دعوا به معنی از دست دادن حق حقوقی خواهان نیست. بلکه خواهان همچنان این حق را دارد که در آینده از همان حقوق خود استفاده کند، حتی اگر دعوا به صورت اولیه مسترد شود.

هزینه‌های مربوط به استرداد دعوا و دادخواست

هزینه‌های مربوط به استرداد دعوا و دادخواست عبارتنداز:

هزینه‌های دادرسی

پس از استرداد دعوا، هزینه‌های دادرسی که خواهان در طول فرایند پرداخت کرده است، ممکن است به طور تمام یا بخشی بازگشت داده نشود. این هزینه‌ها شامل هزینه ثبت دادخواست، هزینه کارشناسی، هزینه‌های اجرایی و سایر هزینه‌های مرتبط با پرونده می‌باشند.

در بسیاری از موارد، هزینه‌هایی که در طول رسیدگی اولیه پرداخت شده‌اند، مسترد نمی‌شوند.

هزینه‌های تأمین خواسته

در صورتی که خواهان برای تأمین خواسته اقدام کرده باشد، پس از استرداد دعوا، ممکن است هزینه‌های مربوط به تأمین خواسته نیز به خواهان برگردانده نشود. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های اجرایی یا اموال توقیفی می‌شود که در فرایند دادرسی به‌کار گرفته شده است.

هزینه‌های مشاوره حقوقی و وکالت

هزینه‌های مشاوره حقوقی یا وکالت که ممکن است توسط خواهان پرداخت شده باشد، بسته به شرایط، ممکن است بازگشت داده نشود. اگر خواهان به دلایل مختلف مانند استرداد دعوا از وکیل استفاده کرده باشد، این هزینه‌ها به عهده خواهان باقی خواهد ماند.

مقاله مرتبط: شکواییه چیست؟ صفر تا صد نکات حقوقی به زبان ساده

هزینه‌های مربوط به تأخیر در دادرسی

در برخی موارد، استرداد دعوا ممکن است موجب تأخیر در روند دادرسی و افزایش هزینه‌های مرتبط با آن شود. برای مثال، تأخیر در ابلاغ حکم یا تأخیر در مراحل اجرایی می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های دادرسی برای طرفین گردد.

آیا پس از استرداد دادخواست می‌توان دوباره شکایت کرد؟

بله، پس از استرداد دادخواست، امکان طرح مجدد دعوا وجود دارد، زیرا استرداد تنها دادرسی را متوقف می‌کند و خواهان به وضعیت پیش از اقامه دعوا بازمی‌گردد. به این معنا که هیچ اثری از دعوا در پرونده باقی نمی‌ماند و خواهان می‌تواند همان دعوا را مجدداً در دادگاه مطرح کند. البته باید توجه داشت که این اقدام به محدودیت‌های زمانی و شرایط خاص بستگی دارد، مثل مرور زمان یا مشمول بودن موضوع دعوا. همچنین، خواهان باید هزینه‌های دادرسی و دیگر هزینه‌های مرتبط را مجدداً پرداخت کند و تمامی مراحل قانونی را برای طرح دعوا رعایت نماید.

نکات مهم حقوقی درباره استرداد دعوا که باید بدانید

استرداد دعوا یکی از ابزارهای مهم در آیین دادرسی مدنی است که به خواهان این امکان را می‌دهد که پیش از رسیدن به مرحله تصمیم‌گیری نهایی، از ادامه دعوا منصرف شده و آن را مسترد کند. در اینجا به نکات مهم و اساسی که هر فردی باید درباره استرداد دعوا بداند، پرداخته می‌شود.

• حق استرداد دعوا مختص خواهان است: استرداد دعوا فقط توسط خواهان انجام می‌شود و این اقدام باید پیش از صدور حکم نهایی صورت گیرد.
• بازگشت به وضعیت پیشین: پس از استرداد دعوا، آثار دادرسی لغو می‌شود و خواهان می‌تواند همان دعوا را مجدداً مطرح کند.
• هزینه‌های دادرسی: هزینه‌های پرداخت‌شده در زمان استرداد، مسترد نمی‌شوند و خواهان باید هزینه‌ها را مجدداً پرداخت کند.
• مهلت استرداد دعوا: استرداد دعوا تنها تا زمانی ممکن است که دادرسی تمام نشده باشد.
• اثر استرداد بر اقدامات دادرسی: تمام اقدامات دادرسی پیش از استرداد لغو می‌شوند و هیچ اثر قانونی نخواهند داشت.
• امکان طرح مجدد دعوا: پس از استرداد دعوا، خواهان می‌تواند دعوای مشابه را مجدداً طرح کند.
• مفاد قانونی استرداد دعوا: طبق ماده 107 قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان می‌تواند دعوای خود را مسترد کرده و دادرسی را متوقف کند.

نتیجه گیری

استرداد دعوا یک ابزار حقوقی مهم است که به خواهان این امکان را می‌دهد تا در هر مرحله‌ای از دادرسی، تصمیم به انصراف از ادامه پرونده بگیرد. این اقدام تا پیش از صدور حکم نهایی قابل انجام است و پس از آن، خواهان می‌تواند دعوا را مجدداً مطرح کند. با این حال، باید توجه داشت که هزینه‌های دادرسی معمولاً بازگشت نمی‌یابند و مهلت برای استرداد محدود به زمانی است که دادرسی هنوز به پایان نرسیده باشد.

سوالات متداول