شکواییه چیست؟ صفر تا صد نکات حقوقی به زبان ساده

وقتی با یک بی‌عدالتی، جرم یا اختلاف حقوقی روبرو می‌شوید، اولین قدم برای دفاع از خودتون تنظیم یک شکواییه حرفه‌ای است. اما خیلی‌ها نمی‌دونن شکواییه دقیقاً چیه؟ چه زمانی باید نوشته بشه؟ و چطور باید اون رو به مراجع قانونی ارسال کرد؟

در این مقاله، با زبانی ساده و بی‌نیاز از دانش حقوقی پیچیده، شما رو با همه چیز درباره شکواییه آشنا می‌کنیم:

• تعریف دقیق شکواییه و تفاوت اون با دادخواست،
• انواع شکواییه (کیفری، حقوقی، خانوادگی و اداری)،
• مراحل گام‌به‌گام نوشتن و ارسال اون،
• نکات مهم، اشتباهات رایج، مدارک مورد نیاز،
• و حتی این‌که آیا می‌تونید بعداً شکواییه‌تون رو اصلاح کنید یا نه.

اگر شما هم با مشکل حقوقی یا شکایتی مواجه هستید و به دنبال دفاع مؤثر از حق خود می‌گردید، یا اگر می‌خواهید بدون هزینه‌های اضافی و سردرگمی، مسیر قانونی درست رو پیدا کنید، ولی نمی‌دونید از کجا شروع کنید، نگران نباشید! این مقاله در کمتر از چند دقیقه به شما کمک می‌کنه تا مثل یک وکیل حرفه‌ای، گام‌به‌گام با روند تنظیم شکواییه آشنا بشید و بدون هیچ سردرگمی، راه درست رو پیدا کنید.

شکواییه و انواع آن چیست؟ (کیفری، حقوقی و اداری)

شکواییه یک ابزار قانونی است که به وسیله آن فرد یا شخص حقیقی یا حقوقی می‌تواند شکایت خود را به مراجع قضائی ارائه دهد. این شکایت می‌تواند در خصوص موضوعات مختلف حقوقی، کیفری یا اداری باشد و به صورت رسمی از سوی دادگاه‌ها یا دیگر مراجع قانونی بررسی می‌شود. حتی در شکایات ملکی هم بهترین وکیل ملکی تهران میتواند به شما کمک کند. شکواییه می‌تواند هم در قالب کتبی و هم در قالب الکترونیکی تنظیم شود و آغازگر رسیدگی قضائی در پرونده‌ای خاص است.

شکواییه‌ها در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرند که شامل شکواییه‌های کیفری، حقوقی و اداری هستند.

شکواییه کیفری

مربوط به تخلفات و جرایم است که در آن فردی به اتهام ارتکاب جرم به دادگاه کیفری معرفی می‌شود.

برای درک بهتر شکواییه کیفری دو مثال آوره‌ایم:

مثال 1: کلاهبرداری اینترنتی

موضوع: شکایت از کلاهبرداری اینترنتی

شاکی: مهدی کریمی

مشتکی‌عنه: فردی با شماره تلفن xxxxx0912

موضوع شکایت:

مقاله مرتبط: شکایت از فروشگاه اینترنتی از طریق پلیس فتا؛ راهنمای جامع

شاکی مبلغ ۸ میلیون تومان برای خرید گوشی تلفن همراه به حساب فروشنده‌ای در اینستاگرام واریز کرده اما کالایی دریافت نکرده و پس از آن فروشنده دیگر پاسخ‌گو نیست.

درخواست: تعقیب کیفری مشتکی‌عنه به اتهام کلاهبرداری رایانه‌ای و استرداد وجه.

مثال 2: ضرب و جرح عمدی

موضوع: شکایت از ضرب و جرح عمدی

شاکی: امیرحسین موسوی

مشتکی‌عنه: رضا فتحی

موضوع شکایت:

در تاریخ ۱۴۰۲/۱۲/۱۰، در جریان یک درگیری لفظی در پارک ملت، مشتکی‌عنه با ضربه مشت باعث شکستگی بینی شاکی شده است. گواهی پزشکی قانونی ضمیمه گردیده.

درخواست: تعقیب کیفری مشتکی‌عنه به جرم ضرب و جرح عمدی و مطالبه دیه.

شکواییه حقوقی

مربوط به مسائل حقوقی مانند قراردادها، مالکیت و مسائل مدنی است.

برای این قسمت هم برای درک بهتر دو مثال آورده‌ایم:

مثال 1: مطالبه وجه چک برگشتی

موضوع: مطالبه مبلغ چک برگشتی

شاکی: زهرا رضایی

مشتکی‌عنه: علی احمدی

موضوع شکایت:

زهرا رضایی مدعی است که علی احمدی یک فقره چک به شماره ۴۵۶۷۸۹ به مبلغ ۵۰ میلیون تومان در تاریخ ۱۴۰۲/۰۶/۱۵ صادر کرده ولی چک در موعد مقرر برگشت خورده و پرداخت نشده است.

درخواست: مطالبه وجه چک به مبلغ ۵۰ میلیون تومان به‌علاوه خسارات تأخیر تأدیه.

مثال 2: مطالبه مهریه

موضوع: مطالبه مهریه

شاکی: لیلا عباسی

مشتکی‌عنه: حسین محمدی (همسر سابق)

موضوع شکایت:

با توجه به وقوع طلاق بین زوجین و درج مهریه در عقدنامه رسمی به میزان ۱۱۰ سکه بهار آزادی، خواهان درخواست دریافت مهریه قانونی خود را دارد.

مقاله مرتبط: چگونه در سامانه اداره کار شکایت کنیم؟ راهنمای جامع 1404

درخواست: الزام خوانده به پرداخت ۱۱۰ سکه بهار آزادی

شکواییه اداری

مربوط به شکایات از اقدامات دستگاه‌های دولتی و اداری است.

مثال 1: شکایت از کارمند اداری برای رفتار ناشایست

موضوع: شکایت از کارمند اداره ثبت احوال

شاکی: الهام نوری

مشتکی‌عنه: کارمند بخش صدور کارت ملی

موضوع شکایت:

در تاریخ ۱۴۰۳/۰۱/۲۵، کارمند مربوطه ضمن بی‌احترامی لفظی، از صدور کارت ملی شاکی بدون دلیل موجه امتناع ورزیده است.

درخواست: بررسی تخلف کارمند و رسیدگی به موضوع رفتار ناشایست و انجام وظیفه اداری.

مثال 2: اعتراض به تصمیم اداری سازمان تامین اجتماعی

موضوع: اعتراض به رد درخواست بازنشستگی

شاکی: ناصر بابایی

مرجع مورد شکایت: شعبه ۴ تأمین اجتماعی تهران

موضوع شکایت:

علیرغم پرداخت ۳۰ سال حق بیمه، سازمان تامین اجتماعی درخواست بازنشستگی شاکی را به دلیل نقص پرونده رد کرده است. شاکی معتقد است مدارک تکمیل بوده و پاسخ سازمان غیرقانونی است.

درخواست: بررسی مجدد پرونده و صدور حکم بازنشستگی طبق قانون.

نگاه کلی به شکواییه‌ها و مرجع رسیدگی آنها

نوع شکواییه	موضوعات	مرجع رسیدگی
کیفری	جرایم، تخلفات قانونی	دادگاه‌های کیفری
حقوقی	اختلافات قراردادی، مالی	دادگاه‌های حقوقی
اداری	شکایت از دستگاه‌های دولتی	مراجع اداری

چه زمانی باید شکواییه تنظیم کرد؟

تنظیم شکواییه زمانی ضرورت دارد که فرد یا گروهی به حقوق خود آسیب دیده باشند و بخواهند از طریق مراجع قضائی یا قانونی اقدام کنند. برای مثال، در صورتی که فردی از جرمی متضرر شده یا در یک قرارداد حقوقی دچار مشکل شده باشد، می‌تواند برای احقاق حق خود شکواییه تنظیم کند. همچنین در مواردی که درخواست‌های اداری یا دولتی بدون پاسخ مناسب می‌مانند، شکواییه می‌تواند یک راهکار قانونی برای پیگیری باشد.

مراحل نوشتن شکواییه: گام به گام

نوشتن شکواییه باید به‌طور دقیق و با رعایت اصول قانونی صورت گیرد. این مراحل به شرح زیر است:

گام اول؛ مشخص کردن عنوان شکواییه: ابتدا باید عنوان مشخصی برای شکواییه انتخاب کرد (مانند شکواییه کیفری، حقوقی یا اداری).

گام دوم؛ مشخصات شاکی و متشاکی: اطلاعات شاکی و متشاکی باید به‌طور دقیق درج شود.

گام سوم؛ توضیح شکایت: در این قسمت، شکایت و دلایل آن باید به‌طور کامل و واضح بیان شود.

گام چهارم؛ درخواست حکم: شاکی باید در این بخش از دادگاه یا مرجع قضائی خواستار رسیدگی و حکم مناسب شود.

گام پنجم؛ امضا و تاریخ: شکواییه باید در انتها امضاء شده و تاریخ تنظیم آن ذکر گردد.

مدارک مورد نیاز برای تنظیم شکواییه‌ها

برای تنظیم شکواییه، برخی مدارک ضروری هستند که بستگی به نوع شکایت ممکن است متفاوت باشند. این مدارک می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• کپی مدارک شناسایی: مانند کارت ملی، شناسنامه.
• مدارک مستند و قانونی: مانند قراردادها، فاکتورها، رسیدها، و اسناد اثباتی.
• گزارش پزشکی: در صورت وقوع حادثه یا جرم.
• شواهد و مدارک تصویری: مانند فیلم‌ها و عکس‌ها.

نوع شکواییه	مدارک مورد نیاز
کیفری	گزارش پلیس، شواهد و مدارک تصویری
حقوقی	قراردادها، رسیدها
اداری	نامه‌ها، گزارش‌ها

نحوه ارسال شکواییه به مراجع قضائی

برای ارسال شکواییه به مراجع قضائی، چند روش مختلف وجود دارد که بسته به شرایط، می‌توانید از هرکدام استفاده کنید. در اینجا به سه روش اصلی ارسال شکواییه اشاره می‌کنیم:

ارسال حضوری

این روش یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین روش‌هاست. در این حالت، شما باید شکواییه را به همراه مدارک لازم، به صورت فیزیکی به دادگاه یا مرجع قضائی مربوطه تحویل دهید. برای این کار، معمولاً باید به دفتر دادگاه مراجعه کنید، شکواییه‌تان را به مسئول مربوطه بدهید و رسید دریافت کنید تا مشخص شود که شکواییه شما ثبت شده است. این روش برای کسانی که دسترسی به اینترنت یا پست ندارند، بسیار مناسب است.

ارسال از طریق پست

اگر به هر دلیلی امکان حضور فیزیکی در دادگاه را ندارید، می‌توانید شکواییه و مدارک مربوطه را از طریق پست به مرجع قضائی ارسال کنید. در این روش، کافی است شکواییه‌تان را به طور دقیق آماده کرده و آن را همراه با مدارک مورد نیاز در پاکت مناسب قرار دهید. سپس با استفاده از خدمات پستی، آن را به آدرس دادگاه یا مرجع قضائی ارسال کنید. توجه داشته باشید که در این روش، باید از سرویس‌هایی استفاده کنید که امکان پیگیری پست (مثل پست پیشتاز) را به شما بدهند تا از رسیدن شکواییه به مقصد مطمئن شوید.

ارسال الکترونیکی

امروزه بسیاری از مراجع قضائی در ایران امکان ارسال شکواییه به صورت آنلاین را فراهم کرده‌اند. این روش سریع و راحت است و شما می‌توانید شکواییه‌تان را از طریق سامانه‌های الکترونیکی که توسط دادگاه‌ها یا مراجع قضائی معرفی شده‌اند، ارسال کنید. برای این کار باید در سامانه‌های مربوطه ثبت‌نام کرده و اطلاعات شکواییه خود را وارد کنید. در این روش، معمولاً پس از ارسال، شماره پیگیری به شما داده می‌شود تا بتوانید وضعیت شکواییه خود را آنلاین پیگیری کنید. این روش برای کسانی که با اینترنت آشنایی دارند و به راحتی می‌توانند از آن استفاده کنند، گزینه عالی و سریع‌تری است.

نکات مهم در تنظیم شکواییه که باید بدانید

برای نوشتن یک شکواییه درست و مؤثر، رعایت چند نکته حیاتی ضروری است که می‌تواند تأثیر زیادی در روند رسیدگی به شکایت شما داشته باشد. در ادامه، به مهم‌ترین این نکات پرداخته‌ایم:

دقت در نگارش

شکواییه باید به زبان دقیق، روشن و قانونی نوشته شود. این به این معناست که باید از واژگان فنی و حقوقی صحیح استفاده کنید تا شکواییه شما از ابهام و اشتباهات لفظی به دور باشد. هرگونه اشتباه نگارشی یا استفاده از واژگان نامناسب می‌تواند اعتبار شکواییه شما را تحت‌الشعاع قرار دهد و ممکن است باعث تأخیر یا رد آن شود. بنابراین، همیشه از کلمات و جملات واضح و ساده استفاده کنید که مفهوم آن‌ها برای مرجع قضائی کاملاً روشن باشد.

بیان واضح دلایل شکایت

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های شکواییه، بیان دقیق و مستند دلایل شکایت است. شکایت شما باید بر اساس دلایل قوی و مستند باشد، به طوری که مرجع قضائی بتواند آن را به‌راحتی درک و پیگیری کند. به عنوان مثال، اگر در یک پرونده حقوقی شکایت کرده‌اید، باید مستنداتی مانند قراردادها، فاکتورها یا مکاتبات موجود را به وضوح توضیح دهید. اگر شکایت کیفری است، باید شواهد و مدارک مانند گزارش‌های پلیس، شهادت‌ها یا عکس‌های مستند را به شکواییه ضمیمه کنید. بی‌توجهی به این نکته می‌تواند باعث رد شکایت شما شود.

رعایت قوانین و مقررات

شکواییه باید مطابق با قوانین حاکم بر نوع شکایت تنظیم شود. هر نوع شکایت (کیفری، حقوقی، یا اداری) قوانین خاص خود را دارد که باید در شکواییه رعایت شوند. برای مثال، در شکایت‌های کیفری باید به مواد قانونی مربوطه و مجازات‌های مربوطه اشاره کنید، در حالی که در شکایت‌های حقوقی باید به مواد مربوط به قراردادها و حقوق طرفین اشاره کنید. به همین دلیل، توصیه می‌شود که قبل از نوشتن شکواییه، از یک مشاور حقوقی یا وکیل پایه یک دادگستری حقوقی برای آگاهی از قوانین و مقررات مربوطه مشورت بگیرید.

مقاله مرتبط: دعاوی کیفری چیست؟ بررسی جامع از مفهوم تا مراحل شکایت

زمانبندی دقیق

بسیار مهم است که زمان‌های قانونی مربوط به ارسال شکواییه را دقیقاً رعایت کنید. برای هر نوع شکایت، زمان خاصی برای ثبت و ارسال شکواییه وجود دارد. به عنوان مثال، در برخی موارد، شکواییه باید در مدت زمان مشخصی پس از وقوع حادثه یا جرم تنظیم و ارسال شود. به همین دلیل، باید به مهلت‌های قانونی و زمان‌های پاسخگویی دادگاه‌ها دقت داشته باشید. هرگونه تأخیر در ارسال شکواییه ممکن است باعث رد شکایت شما یا از دست دادن حق شما برای پیگیری آن شود.

این چند نکات تکمیلی هم از طرف ایران وکلا پذیرا باشید:

• مرور مجدد شکواییه: قبل از ارسال شکواییه، حتماً آن را چندین بار مرور کنید تا از اشتباهات نوشتاری یا نقص‌های احتمالی جلوگیری کنید.
• اضافه کردن مستندات: هیچگاه مستندات و شواهدی که می‌تواند به اثبات شکایت شما کمک کند را فراموش نکنید. هر شواهد اضافی می‌تواند روند رسیدگی به شکایت شما را تسهیل کند.
• توجه به قالب استاندارد: شکواییه باید در قالب استاندارد قانونی نوشته شود. این شامل داشتن اطلاعات کامل در خصوص طرفین دعوی، توضیح شکایت، تاریخ‌ها و درخواست‌ها است.

آیا شکواییه قابل اصلاح یا تغییر است؟

بله، در شرایط خاص و با تأیید مرجع قضائی، شکواییه قابل اصلاح یا تکمیل است.

به طور کلی، زمانی که شکواییه به مرجع قضائی ارسال می‌شود، اصل آن ثابت تلقی می‌شود؛ اما اگر دادگاه تشخیص دهد که در متن شکواییه ایرادی وجود دارد مثل ناقص بودن اطلاعات، ابهام در موضوع شکایت، یا نبود برخی مدارک مهم به شاکی فرصت داده می‌شود تا آن را اصلاح یا تکمیل کند.

همچنین، اگر پس از ارسال شکواییه، مدارک جدید یا اطلاعات مهمی در اختیار شاکی قرار گیرد، او می‌تواند با ارائه یک درخواست کتبی و پیوست مدارک جدید، تقاضای اصلاح یا الحاق به شکواییه قبلی را مطرح کند.

مثالی کوتاه برای درک بهتر:

فرض کنید فردی شکایتی بابت کلاهبرداری تنظیم کرده اما فراموش کرده رسید بانکی مربوطه را ضمیمه کند. اگر دادگاه متوجه این موضوع شود، از شاکی می‌خواهد شکواییه را اصلاح کرده و مدرک را اضافه کند. این اصلاح قانونی و مجاز است.

آثار و تبعات قانونی شکواییه

بعد از ارسال و ثبت شکواییه، چند اثر قانونی ممکنه در روند پرونده شما ایجاد بشه که هرکدوم تأثیرات خاص خودش رو داره. در اینجا سه اثر اصلی رو بررسی می‌کنیم:

آغاز روند رسیدگی قضائی

اولین اثر قانونی شکواییه، شروع فرآیند رسیدگی قضائی است. وقتی شکواییه شما به مرجع قضائی ارسال می‌شود، از همان لحظه روند رسمی بررسی شکایت شما آغاز می‌شود. این یعنی دادگاه یا دادسرا باید به شکایت شما رسیدگی کند. این فرآیند شامل بررسی اسناد، شنیدن دفاعیات طرفین، جمع‌آوری مدارک و دلایل، و در نهایت صدور حکم می‌شود.

این مرحله می‌تواند زمان‌بر باشد، چون معمولاً دادگاه‌ها حجم زیادی از پرونده‌ها را بررسی می‌کنند. اما مهم‌ترین نکته این است که بعد از ثبت شکواییه، پرونده شما در حال بررسی است و از آن پس شما باید منتظر تصمیمات بعدی باشید.

احتمال جلب متهم (در دعاوی کیفری)

اگر شکواییه شما به یک پرونده کیفری مربوط باشد (مثل سرقت، کلاهبرداری، یا ضرب‌وجرح)، ممکن است یکی از آثار آن دستگیری و جلب متهم باشد و در ادامه دادگاه یا دادسرا ممکن است پس از بررسی شکواییه شما، متهم را تحت تعقیب قانونی قرار دهد و در صورت لزوم او را دستگیر کند. این بستگی به نوع جرم و مدارک موجود دارد و این را هم بدانید جلب متهم به این معنی است که فرد مظنون به ارتکاب جرم، به‌عنوان یک متهم رسمی تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد و ممکن است برای بازجویی، محاکمه یا صدور حکم به دادگاه فراخوانده شود. پیشنهاد ایران وکلا این است که حتما در چنین مواقعی از بهترین وکیل کیفری تهران مشورت بگیرید.

مؤثر بودن شکواییه بر تصمیمات آتی

یکی از اثرات مهم دیگر شکواییه این است که ممکن است به عنوان مستندات رسمی در پرونده‌های دیگر نیز استفاده شود. این به این معناست که اگر شما در آینده دعوی دیگری داشته باشید یا بخواهید در پرونده‌ای جدید شکایت کنید، شکواییه قبلی می‌تواند به عنوان یک مدرک یا شاهد استفاده شود. همچنین، اگر در آینده نیاز به اعتراض یا تجدیدنظر در حکم دادگاه داشته باشید، شکواییه‌ای که ابتدا ثبت کردید، می‌تواند به‌عنوان اساس دعوی برای ارایه دلایل جدید یا دفاعیات جدید عمل کند.

نتیجه‌گیری

در نهایت، تنظیم شکواییه صحیح و به‌موقع، اولین و مهم‌ترین گام در دفاع از حقوق شماست. حالا که با انواع شکواییه و مراحل نوشتن آن آشنا شدید، می‌توانید به راحتی از این ابزار قانونی برای رسیدن به عدالت استفاده کنید. فراموش نکنید که با رعایت نکات و قوانین، می‌توانید به نتیجه مطلوب دست یابید و از حق خود دفاع کنید. پس نگران نباشید، قدم اول را بردارید و شکایت خود را به کمک ایران وکلا به درستی تنظیم کنید.

سوالات متداول