تفاوت چک صیادی و چک معمولی چیست؟قوانین چک صیادی و معمولی

چک یک ابزار مالی است که برای پرداخت یا انتقال وجه استفاده می‌شود. این سند به دارنده‌اش این امکان را می‌دهد که مبلغ مشخصی را از حساب بانکی خود به شخص یا نهاد دیگری منتقل کند. استفاده از چک به دلیل سهولت در انجام معاملات و عدم نیاز به حمل نقدینگی، بسیار رایج است. با این حال، چک‌ها ممکن است با خطراتی مانند عدم موجودی کافی یا عدم تأیید اعتبار مواجه شوند. اگر شما نیز به دنبال دریافت دسته چک هستید یا در روزمره خود با چک سر و کار دارید، این مقاله می‌تواند برای شما مفید باشد.

چک بانکی چیست و چگونه کار می کند؟

مبادلات کلان و خرید و فروش‌هایی که به جابجایی مبالغ زیاد نیاز دارند، معمولاً از طریق چک‌ها انجام می‌شوند. چک‌های بانکی انواع مختلفی دارند که بسته به نوع جابجایی و مبلغ مورد نظر، می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. این تنوع در چک‌ها به منظور تسریع در فرآیند انتقال بر اساس موضوع و مقدار مبلغ ایجاد شده است. همچنین، این تفاوت‌ها باعث می‌شود پیگیری روند آن‌ها آسان‌تر شود.

چک بانکی، یک سند تجاری است که بانک به افراد با شرایط خاصی صادر می‌کند. هدف اصلی این سند، جایگزینی پول نقد در معاملات است. به این ترتیب، صاحب چک می‌تواند به جای پرداخت نقدی، چک خود را به فروشنده ارائه دهد. هنگام صدور چک، افراد باید نکاتی مانند درج مبلغ به صورت عددی و حروف، امضا و جلوگیری از خط‌خوردگی را رعایت کنند. این موارد باعث اعتبار چک در نظر بانک می‌شود و فرد دریافت‌کننده می‌تواند آن را نقد کند.

شایان ذکر است که در صدور چک، از مهر و اثر انگشت استفاده نمی‌شود و تنها چک‌هایی که دارای امضا هستند، معتبر به حساب می‌آیند

چک‌هایی که توسط افراد صادر می‌شوند

به طور کلی، چک‌هایی که اشخاص از طریق روش‌های مختلف، از جمله دسته چک‌های بانک‌های متفاوت، صادر می‌کنند، در این دسته قرار می‌گیرند.

• چک عادی

چک عادی یکی از انواع چک بانکی است و به عنوان پراستفاده‌ترین و قدیمی‌ترین نوع چک شناخته می‌شود. صاحبان حساب می‌توانند با استفاده از موجودی نقدی خود در بانک، چکی به مبلغ مورد نظر به نام افراد دیگر صادر کنند. دریافت‌کنندگان برای نقد کردن وجه چک باید به یکی از شعب بانکی مراجعه کنند.

• چک تایید شده

این نوع چک با چک عادی متفاوت است. در چک تایید شده، بانک صادرکننده پرداخت وجه چک را تأیید می‌کند. این امر به دریافت‌کننده اطمینان می‌دهد که چک قابل نقد است، حتی اگر حساب صادرکننده موجودی کافی نداشته باشد.

چک‌هایی که توسط بانک صادر می‌شوند

این دسته از چک‌ها تنها توسط بانک‌ها صادر می‌شود و افراد حقیقی به هیچ عنوان نمی‌توانند این چک‌ها را صادر کنند.

• چک بین بانکی (رمزدار)

برای دریافت چک رمزدار بانکی، صاحب حساب درخواست می‌دهد تا چک به نام یک شخص یا مؤسسه صادر شود. این چک‌ها در تمامی شعب بانکی قابل وصول هستند و از امنیت بالایی در صورت گم شدن برخوردارند.

• چک تضمین شده

برای دریافت چک تضمین شده، فرد درخواست می‌دهد و بانک تضمین می‌کند که مبلغ چک وصول خواهد شد. این نوع چک اطمینان از پرداخت مبلغ مشخصی را از سوی بانک فراهم می‌کند.

• چک مسافرتی

چک بانکی مسافرتی برای استفاده در سفرها مناسب است و می‌توان آن را در شعب بانک صادرکننده یا نمایندگان آن وصول کرد. این نوع چک به ویژه برای سفرهای خارج از کشور کاربرد دارد.

چک صیادی چیست؟

چک صیادی نوع جدیدی از چک است که بر اساس قانون جدید صدور چک، در سامانه صیاد و تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی صادر می‌شود. ویژگی‌های این چک موجب افزایش امنیت و ضمانت اجرای آن نسبت به چک‌های قدیمی شده است. دلیل این امر، ماده 6 قانون جدید صدور چک است که بیان می‌کند: «بانک‌ها موظفند برای ارائه دسته چک به مشتریان، تنها از طریق سامانه صدور یکپارچه چک (صیاد) نزد بانک مرکزی اقدام کنند…» این الزام به این معناست که بر خلاف گذشته، که احراز شرایط متقاضی دسته چک بر عهده شعب بانک‌ها بود، با راه‌اندازی سامانه صیاد و ضرورت صدور چک صیادی از طریق این سامانه، شعب بانک دیگر اختیاری در این زمینه ندارند و نظارت بر فرآیند صدور دسته چک و احراز صلاحیت متقاضیان تنها در اختیار بانک مرکزی قرار دارد.

کاربرد و انواع چک صیادی (چک کرم، چک بنفش)

چک صیادی کاربردهای متعددی داشته و در انواع مختلف تعریف شده و مورد استفاده قرار می گیرد که عبارتند از:

• چک کرم
• چک بنفش

چک کرم رنگ صیادی قوانین چک صیادی را شامل می‌شود که در عنوان قبلی، آن را برایتان شرح دادیم اما چک بنفش صیادی کاربرد و کارکرد متفاوت تری دارد که در ادامه آن را مفصل برایتان مورد بررسی قرار داده و شرح دادیم.

چک صیادی بنفش چیست؟

از ابتدای سال ۱۴۰۰، شرایط صدور چک تغییراتی داشته است. چک‌های جدید که به رنگ بنفش چاپ می‌شوند، دارای تغییراتی در مشخصات ظاهری و کاربرد هستند. علاوه بر تغییر رنگ، روی چک صیادی بنفش عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» در قسمت پایین نماد شاپرک در سمت چپ برگه درج شده است. مهم‌ترین ویژگی چک صیادی بنفش از همین عبارت نشأت می‌گیرد.

برای استفاده از چک بنفش، باید شناسه ۱۶ رقمی آن را در سامانه صیاد ثبت کرده و مشخصات گیرنده را درج کنید. بنابراین، نمی‌توانید این چک‌ها را در وجه حامل صادر کنید. به عبارت دیگر، نام گیرنده و شناسه ملی او حتماً باید بر روی برگه ذکر شود و اجازه پشت‌نویسی روی این چک‌ها وجود ندارد. همچنین، کنار شناسه چک بنفش یک بارکد وجود دارد که استعلام‌گیری از چک را تسهیل می‌کند. این تغییرات به منظور افزایش امنیت چک‌ها انجام شده و چک بنفش را به یکی از مطمئن‌ترین ابزارها برای انجام مبادلات تبدیل کرده است.

چک صیادی شباهت‌های زیادی به چک صیادی بنفش دارد، اما جزئیاتی در چک‌های بنفش وجود دارد که اعتبار و امنیت آن‌ها را افزایش می‌دهد. اولین تفاوت مشهود بین این دو نوع چک، رنگ آن‌هاست. همان‌طور که از نام چک بنفش مشخص است، چک‌های جدید صیادی به این رنگ تولید می‌شوند، در حالی که چک‌های صیادی قبلی در رنگ‌های کرم، سبز و صورتی عرضه می‌شدند.

برای پر کردن چک‌های صیادی بنفش، لازم است نام کامل گیرنده و علت صدور چک ذکر شود. توصیه می‌شود این چک‌ها را چاپ کنید و از پشت‌نویسی چک بنفش خودداری کنید. کسب‌وکارها می‌توانند از نرم‌افزارهای حسابداری که قابلیت چاپ چک دارند، برای این منظور استفاده کنند. بسیاری از افراد از چک صیادی برای خرید اقساطی و دریافت وام استفاده می‌کنند. با دریافت یک چک صیادی و ثبت آن در سامانه صیاد، می‌توانید از وب‌سایت‌های معتبر برای اخذ وام اقدام کنید. به عبارت دیگر، با استفاده از چک صیادی بنفش، دیگر نیازی به ضامن و مدارک مربوط به آن، مانند نامه کسر از حقوق و گواهی شغلی نخواهید داشت.

تفاوت چک صیادی با چک عادی چیست؟

چک عادی و چک صیادی در شرایطی نظیر ثبت در سامانه، ذکر دقیق نام در چک صیادی و عدم نوشتن چک صیادی بنام «در وجه حامل» با هم فرق دارند که این اعتبار و امنیت بالاتر چک صیادی را نسبت به چک عادی نشان می‌دهد. در ادامه تفاوت چک صیادی با چک عادی را مورد بررسی قرار دادیم.

تفاوت چک صیادی و چک عادی از لحاظ ظاهری

تفاوت‌ چک صیادی با چک‌ عادی در ظاهر شامل موارد زیر است:

• رنگ چک صیادی ترکیبی از بنفش و صورتی است.
• ابعاد تمامی برگه‌های چک صیادی 170 در 85 میلی‌متر می‌باشد.
• در قسمت بالای سمت چپ چک صیادی، یک عدد 16 رقمی که شناسه صیادی چک است، درج شده است.
• در قسمت پایین سمت چپ چک صیادی، عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» نوشته شده است.
• برای تولید این چک از کاغذ واترمارک مولتی تن استفاده شده که آرم شرکت سهامی چاپخانه دولتی ایران نیز بر روی آن موجود است و در برابر نور نمایان می‌شود.

چک صیادی به دلیل فناوری‌های نوین و قابلیت‌های خاصی که دارد، امکان ردیابی و شناسایی دقیق‌تر صادرکنندگان و گیرندگان را فراهم می‌آورد. این نوع چک با استفاده از کدهای QR و اطلاعات دیجیتالی، به بانک‌ها و نهادهای نظارتی این امکان را می‌دهد که به راحتی صحت و اعتبار آن را بررسی کنند. از طرف دیگر، چک معمولی به سادگی قابل صدور و استفاده است، اما به دلیل عدم وجود ویژگی‌های امنیتی پیشرفته، بیشتر در معرض خطر تقلب و سوءاستفاده قرار دارد. به همین دلیل، انتخاب بین این دو نوع چک بستگی به نیاز و شرایط خاص هر معامله دارد.

تفاوت چک صیادی و چک معمولی در ثبت در سامانه

بر اساس قانون جدید صدور چک، چک صیادی باید در سامانه صیاد ثبت شود و تمامی عملیات مربوط به انتقال، استعلام و تایید آن از طریق این سامانه انجام گردد. این فرآیند نقش مهمی در افزایش امنیت چک و ضمانت نقدشوندگی آن دارد. پیش از راه‌اندازی سامانه صیاد، چنین الزامی برای چک‌های قدیمی وجود نداشت. بنابراین، علاوه بر ثبت، انتقال، تایید و استعلام چک تنها با وارد کردن اطلاعات هویتی صادرکننده و گیرنده در سامانه صیاد امکان‌پذیر است. به این ترتیب، بر خلاف چک‌های قدیمی، صدور و انتقال چک صیادی به صورت حامل ممکن نیست. همچنین، انتقال چک نیازمند ثبت انتقال در سامانه صیاد توسط انتقال‌دهنده و تایید آن از سوی گیرنده است؛ به این معنا که در صورت عدم تایید گیرنده، انتقال چک انجام نخواهد شد.

در حال حاضر، عملیات ثبت، انتقال و تایید چک صیادی از خود سامانه انجام نمی‌شود و تنها از طریق اپلیکیشن‌های پرداخت موبایل و درگاه‌های اینترنتی بانکی امکان‌پذیر است. با این حال، استعلام چک صیادی علاوه بر اپلیکیشن‌های پرداخت موبایل و درگاه‌های اینترنتی، از طریق وب‌سایت صیاد نیز قابل انجام است.

فرق شکایت کیفری در چک صیادی و چک معمولی

در مورد چک برگشتی و چکی که به هر دلیلی پرداخت نشده، چندین روش برای اقدام و شکایت وجود دارد. اولین راه، ارائه دادخواست حقوقی برای مطالبه وجه چک به دادگاه حقوقی است. دومین راه، مراجعه به اداره اجرای ثبت و درخواست صدور اجرائیه می‌باشد. سومین راه، مراجعه به دادسرا و ارائه شکوائیه برای درخواست مجازات صادرکننده چک است. هر یک از این روش‌ها امکاناتی را برای دارنده چک فراهم می‌کند تا بر صادرکننده فشار بیاورد. انتخاب روش مناسب که دارنده چک را سریع‌تر و مطمئن‌تر به هدفش برساند، بسیار حیاتی و تخصصی است. پیشنهاد می‌شود قبل از هر اقدامی با وکیل متخصص و با تجربه در زمینه چک مشورت شود.

چک صیادی جدید و نحوه صدور اجرائیه

چک صیادی نکات کاربردی زیادی در زمینه اجرائیه دارد. از جمله این نکات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بر اساس قانون جدید چک، درخواست صدور اجرائیه به عنوان دعوی محسوب نمی‌شود. بنابراین، صدور قرار تأمین خواسته و دستور موقت قبل از درخواست اجرائیه یا در حین آن امکان‌پذیر نیست.

بدون توجه به مبلغ چک (کمتر از بیست میلیون تومان یا بیشتر)، دادگاه صالح برای صدور اجرائیه در این زمینه است و شوراهای حل اختلاف صلاحیت ندارند.

اجرائیه تنها علیه صادرکننده و صاحب حساب طبق ماده ۲۳ قانون جدید چک صادر می‌شود. برای سایر مسئولان مانند ضامنین و ظهرنویسان، تنها از طریق دریافت حکم از مرجع قضایی می‌توان اقدام کرد.

صدور اجرائیه فقط نسبت به اصل مبلغ چک امکان‌پذیر است. برای خسارت تأخیر تادیه، باید دادخواست جداگانه‌ای تقدیم شود و با دریافت حکم، می‌توان خسارت تأخیر را وصول کرد.

یکی از روش‌های وصول چک، درخواست صدور مستقیم اجرائیه طبق ماده ۲۳ اصلاحی قانون صدور چک است. علاوه بر این، دارنده چک می‌تواند دعوای حقوقی، شکایت کیفری یا درخواست صدور اجرائیه از اداره ثبت طبق ماده ۲ قانون صدور چک مطرح کند. به ویژه زمانی که دارنده چک به هر دلیلی تمایل به اخذ تأمین خواسته یا دستور موقت داشته باشد، می‌تواند با طرح دعوای حقوقی، وجه را از دادگاه صالح مطالبه کند.

مقاله مرتبط: مراحل شکایت چک صیادی برگشتی چیست؟

وصول چک‌های صیادی بی‌محل

ماده ۲۳ قانون جدید چک بیان می‌کند که دارنده چک می‌تواند با ارائه گواهی عدم پرداخت، از دادگاه صالح درخواست صدور اجرائیه برای دریافت کسری مبلغ چک و حق‌الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی نماید. دادگاه موظف است در صورت وجود شرایط زیر، علیه صاحب حساب، صادرکننده یا هر دو، اجرائیه صادر کند:

• در متن چک، وصول وجه آن مشروط به تحقق شرطی نشده باشد.
• در متن چک ذکر نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
• گواهی عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت طبق ماده ۱۴ این قانون و تبصره‌های آن صادر نشده باشد.

این ماده همچنین اعلام می‌کند که اگر صاحب حساب بدهکار ظرف ۱۰ روز بدهی خود را به دارنده چک نپردازد، بر اساس قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی با وی برخورد خواهد شد.

نکته مهم در خصوص این ماده، ثبت چک‌های صیادی در سامانه مربوطه است. بنابراین، از دریافت چک‌های صیادی که در سامانه به نام شما ثبت نشده‌اند، به شدت پرهیز کنید. همچنین، هر نوع نقل و انتقال مربوط به چک صیادی باید در سامانه ثبت گردد.

دریافت تسهیلات و امتیازات بیشتر با چک صیادی

دریافت وام با چک صیادی به این صورت امکان‌پذیر است که با ارائه چک صیادی به عنوان ضمانت، می‌توانید وام با بهره کم دریافت کنید. چک صیادی به عنوان ضامن وام شما عمل کرده و تا پایان مدت اقساط وام نزد مؤسسه‌ای که وام را از آن دریافت می‌کنید، باقی می‌ماند.

جمع بندی

در نهایت، تفاوت‌های کلیدی بین چک صیادی و چک معمولی به نوع کاربرد، ویژگی‌های امنیتی و روش‌های ردیابی آنها بازمی‌گردد. چک صیادی با ارائه امکانات پیشرفته‌تر، به عنوان یک گزینه مطمئن‌تر برای معاملات بزرگ و حساس شناخته می‌شود، در حالی که چک معمولی همچنان به عنوان یک ابزار ساده و قابل دسترس برای پرداخت‌های روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین، آگاهی از ویژگی‌ها و مزایای هر یک از این چک‌ها می‌تواند به افراد و کسب‌وکارها در انتخاب مناسب‌ترین گزینه کمک کند.