مراحل ثبت درخواست طلاق از طرف زن در سال 1403؛ راهنمای جامع ثبت طلاق زوجه

در سال ۱۴۰۳، ثبت درخواست طلاق از طرف زن به یکی از موضوعات مهم و حساس در حوزه حقوق خانواده تبدیل شده است. با توجه به تغییرات اجتماعی و فرهنگی، زنان بیشتری به دنبال حقوق خود و بیرون رفت از مشکلات خانوادگی هستند. در این راستا، آشنایی با فرآیند قانونی طلاق، شرایط و مراحل آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مقاله به بررسی جزئیات مربوط به ثبت درخواست طلاق از سوی زنان می‌پردازد و نکات کلیدی را برای کمک به درک بهتر این فرآیند ارائه می‌دهد.

در چه شرایطی زن می تواند طلاق بگیرد؟

طبق قوانین طلاق در کشور ما، حق طلاق به مرد اختصاص دارد و معمولاً زن چنین حقی ندارد، مگر اینکه مرد به زن وکالت در طلاق بدهد تا او بتواند درخواست طلاق کند. اگر زن بتواند عدم رعایت یکی از ۱۲ شرط ذکر شده در سند ازدواج را اثبات کند، می‌تواند درخواست طلاق نماید.

با اینکه حق طلاق به زن تعلق ندارد، اما قانون تدابیری برای او در نظر گرفته است تا در شرایطی که به اصطلاح “عسر و حرج” نامیده می‌شود، درخواست طلاق کند. عسر و حرج به شرایطی اطلاق می‌شود که تحمل آن برای زن غیرممکن است و او دچار سختی و مشقت می‌شود.

به عنوان مثال، یکی از مواردی که می‌تواند به عنوان دلیل درخواست طلاق مطرح شود، عدم وجود رابطه جنسی در زندگی مشترک است. قانون در این زمینه بسیار حساس است و اگر زن بتواند این موضوع را اثبات کند، گام بزرگی برای طلاق او محسوب می‌شود. برخلاف تصورات عمومی، مهریه در طلاق از طرف زن وجود دارد و ارتباطی با نوع طلاق ندارد. هرچند که دریافت همزمان مهریه و صدور رأی طلاق کار دشواری است؛ اما از نظر قانونی غیرممکن نیست.

عمده و مهمترین موضوعاتی که زن به استناد عسر و حرج  می تواند طلاق بگیرد

موضوعات عمده و مهمی که زن می‌تواند به استناد عسر و حرج برای طلاق اقدام کند عبارتند از:

• اعتیاد مضر شوهر
• عدم پرداخت نفقه به مدت حداقل ۶ ماه
• بیماری سخت علاج شوهر
• ابتلا به بیماری‌های مقاربتی توسط شوهر
• عدم بچه‌دار شدن زوج
• ترک زندگی مشترک توسط زوج
• ازدواج مجدد شوهر بدون رضایت همسر اول
• محکومیت شوهر به زندان به مدت بیش از ۵ سال یا ارتکاب جرایمی که بر خلاف شأن زوجه است
• سوء رفتار و بد معاشرت (ضرب و جرح، توهین و …)
• عدم تأمین مسکن برای مدت غیرمتعارف
•  اثبات خیانت همسر در دادگاه
• شرایطی که زوجه با کراهت شدید و بذل کل مهریه مواجه باشد
• بلاتکلیف رها کردن زوجه
• عدم رابطه جنسی برای مدت غیرمتعارف یا نوع غیرمتعارف آن
• مشکلات زناشویی ناشی از عیوب مرد
• رابطه جنسی غیرمتعارف
• شرایطی که زوجین به مدت طولانی از یکدیگر دور باشند
• رابطه نامشروع شوهر با دیگری
• …………..

این موارد می‌توانند به عنوان دلایل معتبر برای درخواست طلاق محسوب شوند.

مراحل ثبت دادخواست طلاق از طرف زن

طرح دعوای طلاق از سوی زن نیازمند رعایت مراحل مشخصی است که در قانون ذکر شده است. زمانی که زن درخواست طلاق می‌دهد، باید مراحل زیر را دنبال کند:

• ثبت نام در سامانه تصمیم: در ابتدا، زن باید در سامانه تصمیم ثبت نام کرده و نوبت بگیرد.
• شرکت در جلسات مشاوره بهزیستی: پس از دریافت نوبت، جلسات مشاوره برای او تعیین می‌شود که باید حتماً در آن‌ها شرکت کند.
• تنظیم دادخواست: اگر جلسات مشاوره موثر واقع نشود، تاییدیه‌ای به زن داده می‌شود تا بتواند با آن دادخواست طلاق را تقدیم کند.
• ثبت دادخواست طلاق: زن باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و با ذکر دلیل طلاق، دادخواستش را ثبت کند. دادگاه پس از بررسی دلیل، در صورت پذیرش آن، دعوا را به جریان می‌اندازد.
• ارجاع پرونده به دادگاه: پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه محل سکونت زن ارجاع می‌شود.
• تعیین تاریخ حضور زوجین: تاریخ جلسه دادگاه (جلسه بدوی) مشخص می‌شود.
• جلسه دادرسی: دادگاه تاریخی را برای جلسه دادرسی تعیین می‌کند. زن باید در این جلسات شرکت کرده و دلایل خود را با مدارک و اسناد اثبات کند.
• صدور حکم اولیه: اگر زن توانست دلایل خود را ثابت کند و دادگاه نیز آن را پذیرفت، حکم اولیه طلاق صادر می‌شود. دادگاه پس از شنیدن دفاعیات طرفین، رای خود را اعلام می‌کند.
• مرحله تجدید نظر: پس از صدور حکم اولیه، طرفین می‌توانند در صورت عدم رضایت، به حکم اعتراض کرده تا در دادگاه تجدیدنظر دوباره بررسی شود.
• مرحله فرجام‌خواهی: اگر طرفین به رای دادگاه تجدیدنظر نیز اعتراض داشته باشند، پرونده در دیوان عالی کشور با درخواست فرجام‌خواهی بررسی می‌شود.
• صدور رای قطعی: رای دیوان عالی کشور قطعی است و طرفین می‌توانند ظرف مدت ۶ ماه به یکی از دفاتر طلاق مراجعه کرده و صیغه طلاق را جاری کنند.
• مرحله نهایی: در نهایت، پس از قطعی شدن رای، زن می‌تواند به دفترخانه مراجعه کرده و خود را مطلقه کند.

قانون جدید طلاق از طرف زن

در سال ۸۱، آخرین قانون مصوب در زمینه طلاق در ایران به تصویب رسید که بر اساس اصلاحیه‌ای که در آن انجام شد و طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، در صورت درخواست طلاق از طرف مرد، زوج می‌تواند با رعایت شرایط مشخص و با مراجعه به دادگاه درخواست طلاق همسرش را مطرح کند. امروزه، طبق قانون طلاق از سوی زن، مراحل طلاق به این شکل است که اگر شوهر بخواهد طلاق بگیرد، می‌تواند به استناد قانون مدنی و در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر، به دادگاه مراجعه کند و از حاکم درخواست الزام مرد به طلاق را داشته باشد. همچنین، طبق ماده ۱۱۳۰، در صورت وجود عسر و حرج و اثبات آن در دادگاه، زن می‌تواند از دادگاه حکم طلاق را درخواست کند. در حالت سوم، بر اساس ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی، اگر شخصی به مدت چهار سال غایب مفقودالاثر باشد، زن می‌تواند با استناد به این ماده، درخواست طلاق خود را از دادگاه نماید. در این صورت، دادگاه با درج آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار به فاصله یک ماه، اعلام می‌کند و اگر بعد از یک سال از تاریخ اولین آگهی، مرد همچنان غایب باشد، حکم موت فرضی او صادر و حکم طلاق نیز صادر خواهد شد.

دادخواست طلاق از طرف زن بدون دلیل

زن نمی‌تواند بدون دلیل طلاق بگیرد؛ در ابتدا، او باید یک دلیل قانونی و قابل قبول برای طلاق داشته باشد تا بتواند درخواست طلاق را ارائه دهد. در صورتی که دلیل خود را به درخواست طلاق ضمیمه نکند، دادخواست او رد خواهد شد.
همان‌طور که گفته شده بود، زن برای دریافت طلاق باید دلیل محکمه‌پسندی را به دادگاه ارائه دهد تا به طور قانونی از همسرش جدا شود. با این حال، اگر زوجه دلیل قانونی نداشته باشد، هنوز راه‌حل‌هایی وجود دارد که به استناد آن‌ها بتواند طلاق بگیرد. در واقع، عدم وجود دلیل مانع طلاق او نمی‌شود، اما شرایط آن را برایش دشوار می‌کند. مواردی که زوجه می‌تواند به استناد آن‌ها برای طلاق اقدام کند عبارتند از:

وکالت در طلاق

وکالت در طلاق به زوجه این حق را می‌دهد که برای طلاق اقدام کند. این روش یکی از شناخته‌شده‌ترین راه‌های طلاق از سوی زوجه است. در عقد نکاح، حق طلاق با زوج است، اما او می‌تواند این حق را از طریق یک وکالت‌نامه به زوجه واگذار کند. در این صورت، زوجه برای طلاق نیازی به رضایت شوهر ندارد و می‌تواند با استناد به وکالت‌نامه، درخواست طلاق کند. بنابراین، باید وکالت‌نامه را به دادخواست طلاق خود ضمیمه نماید.

در نهایت، ثبت درخواست طلاق از طرف زن در سال 1403 نیازمند آگاهی از قوانین و مقررات مربوطه است. زنان باید با شرایط قانونی، مراحل ثبت درخواست و حقوق خود در این فرآیند آشنا شوند. همچنین، مشاوره با وکیل متخصص در امور خانواده می‌تواند به زنان کمک کند تا تصمیمات بهتری بگیرند و از حقوق خود به نحو احسن دفاع کنند. آگاهی از این موارد می‌تواند به کاهش استرس و ابهامات مربوط به فرآیند طلاق کمک کند و به زنان این امکان را بدهد که با اطمینان بیشتری به سمت آینده‌ای بهتر گام بردارند.

بذل مهریه به دلیل کراهت از شوهر

یکی دیگر از روش‌هایی که زوجه می‌تواند از آن برای طلاق استفاده کند، بذل مهریه به دلیل کراهت از شوهر است. اگر زوجه دلیل قانونی برای طلاق نداشته باشد، می‌تواند با بذل مهریه برای دریافت طلاق اقدام کند. نوعی از طلاق به نام خلع وجود دارد که زوجه در صورتی که از همسر خود کراهت و تنفر شدید داشته باشد، می‌تواند با بذل مهریه یا پرداخت مالی کمتر یا برابر با مهریه از همسرش جدا شود.

حقوق زن در طلاق از طرف زن

همانطور که اشاره کردیم، در درخواست طلاق از طرف زن، زوجه نیز دارای حق و حقوقی هست و مواردی مانند مهریه یا نفقه، حتی در صورتیکه زوجه درخواست طلاق داشته باشد، از او سلب نمی‌شود. در ادامه به چند مورد اشاره کردیم:

حق مهریه

حق مهریه یکی از مهم‌ترین حقوق زنان پس از طلاق است که باید توسط شوهر پرداخت شود. همچنین زوجه می‌تواند در طول زندگی زناشویی نیز برای احقاق این حق اقدام کند. اگر مرد توانایی پرداخت کل مهریه را داشته باشد، زوجه به طور کامل این حق را دریافت می‌کند. در غیر این صورت، قانون مهریه را به صورت اقساطی تنظیم کرده و شوهر موظف به پرداخت ماهانه یا سالانه آن خواهد بود. شرایط و نحوه پرداخت مهریه تحت نظر دادگاه تعیین می‌شود و برخی شروط قانونی نیز در این زمینه وجود دارد. به عنوان نمونه، وضعیت باکرگی زن می‌تواند بر پرداخت مهریه تأثیر بگذارد.

پرداخت نفقه

یکی از حقوق مالی زوجه در هنگام طلاق، دریافت نفقه از سوی مرد است. نفقه شامل هزینه‌های مربوط به خوراک، لباس، مسکن، وسایل خانه، درمان و غیره می‌شود که شوهر موظف به پرداخت آن است. مبلغ نفقه با توجه به شرایط زندگی زناشویی، وضعیت اجتماعی و خانوادگی زن و همچنین توان مالی شوهر، توسط دادگاه تعیین می‌شود.

در این زمینه، تبصره‌هایی نیز وجود دارد. اگر زن در زندگی زناشویی به وظایف خود عمل کرده و از شوهر تمکین کند، به طور کامل نفقه به او تعلق خواهد گرفت. در غیر این صورت، مشکلاتی مانند عدم تمکین می‌تواند این حق مالی را از زن سلب کند.

حق نحله

این حق به زوجه تعلق می‌گیرد زمانی که شوهر بدون وجود مشکل در زندگی مشترک، درخواست طلاق دهد. از آنجا که مرد می‌تواند بدون موافقت زوجه اقدام به طلاق کند، حق نحله به عنوان یکی از حقوق مالی زنان به آن‌ها پرداخت می‌شود. نحوه پرداخت حق نحله بر اساس توافق طرفین و نظر دادگاه تعیین می‌شود. لازم به ذکر است که پرداخت این حق در صورت عدم توانایی مالی مرد الزامی نخواهد بود و اجرای حق نحله تنها در صورتی ممکن است که درخواست طلاق از سوی شوهر باشد.

حق مطالبه نصف دارایی (تنصیف)

برخی از زوجین در زمان ازدواج، اموال و دارایی‌های مشترکی دارند و شرط تقسیم دارایی را در عقدنامه ذکر می‌کنند. بر این اساس، در صورت طلاق، بخشی از این اموال با توجه به شروط ضمن عقد به زن واگذار می‌شود که این موضوع در عقدنامه قید شده است.

نکته مهم در این مورد این است که اجرای این شرط تنها در زمان طلاق امکان‌پذیر است و تقسیم اموال در طول زندگی زناشویی ممکن نیست. همچنین، تمامی مدارک و مستندات مربوط به شرط نصف دارایی باید به صورت کتبی به دادگاه ارائه شود. اجرای شرط نصف دارایی باید توسط زوجه از شوهر مطالبه شود و در غیر این صورت، دادگاه و قانون دخالتی در این موضوع نخواهند داشت. همچنین اگر شوهر از درخواست طلاق منصرف شود، زن هیچ حقی نخواهد داشت. اجرای حق نصف دارایی یا شرط تنصیف تنها زمانی ممکن است که شوهر درخواست طلاق داده باشد. از یک تا 50 درصد دارایی شوهر قابلیت واگذاری به زن را دارد و تعیین عدد دقیق این حق بر اساس نظر دادگاه انجام می‌شود.

حق مطالبه اجرت المثل

در زندگی زناشویی، زن و مرد هر یک دارای وظایف و حقوق مشخصی هستند. اگر زن به درخواست یا انجام کاری خارج از عرف و وظایف تعریف‌شده بپردازد، مرد موظف است در زمان طلاق، اجرت المثل آن را پرداخت کند. تعیین مبلغ و نحوه پرداخت این حق بر عهده دادگاه و قوانین مربوطه است و حتی در صورت فوت شوهر نیز امکان پرداخت این حق مالی وجود دارد.

طلاق از طرف زن در دوران عقد

در طلاق یک‌طرفه زن در دوران عقد، زوجه باید دلیل موجهی برای درخواست طلاق ارائه دهد. این دلیل توسط دادگاه بررسی می‌شود و در صورت قبول آن، دادگاه حکم نهایی طلاق را صادر خواهد کرد. به عنوان مثال، اگر زوج همسرش را مورد آزار و اذیت قرار دهد و زندگی مشترک برای زن دشوار شود، یا اگر زوج نتواند شرایط مناسبی برای شروع زندگی مشترک فراهم کند، زن می‌تواند به صورت یک‌طرفه درخواست طلاق دهد. همچنین، اگر زن پس از عقد حق طلاق را از همسرش گرفته باشد، می‌تواند بدون نیاز به ارائه دلایل و شواهد، از همسرش طلاق بگیرد؛ زیرا در این صورت زن نیز مانند مرد دارای حق طلاق خواهد بود و می‌تواند از این حق قانونی خود استفاده کند.

دلایل موجه برای طلاق از طرف زن در دوران عقد

از جمله دلایل قابل قبول و روش‌های طلاق از طرف زن در دوران عقد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

طلاق از طرف زن چه مدت زمان می برد؟

به طور کلی، روند طلاق معمولاً بین ۳ ماه تا ۱ سال به طول می‌انجامد؛ اما اگر مرد با طلاق موافق نباشد و شرایط ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی در دادگاه خانواده تأیید نشود، این زمان ممکن است بیشتر شود. همچنین مدت زمان طلاق به نوع آن بستگی دارد:

• طلاق توافقی بین ۱ تا ۳ ماه طول می‌کشد.
• طلاق زن با حق طلاق ممکن است ۳ تا ۵ ماه زمان ببرد.
• طلاق از طرف زن با رعایت شرایط ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی به ۳ ماه تا ۱ سال نیاز دارد.

حضانت فرزندان در طلاق از طرف زن

طبق قوانین کشور ما، حضانت فرزندان تا سن هفت سالگی با مادر است و پس از آن، این مسئولیت به پدر منتقل می‌شود. اگر بعد از هفت سالگی مادر بتواند در دادگاه ثابت کند که به دلایلی مانند اعتیاد یا بیماری‌های روانی، پدر صلاحیت سرپرستی فرزندان را ندارد، دادگاه پس از بررسی و تحقیق درباره این موضوع، تصمیم نهایی را در مورد حضانت فرزند پس از طلاق اتخاذ می‌کند.

همچنین، اگر مادر شرایطی داشته باشد که دادگاه تشخیص دهد او صلاحیت حضانت فرزند را ندارد، حق حضانت از او سلب می‌شود. برای مثال، اگر مادر دچار اعتیاد یا بیماری‌های روانی باشد یا دوباره ازدواج کرده باشد، دیگر نمی‌تواند حضانت فرزند را بر عهده داشته باشد. پس از هجده سالگی، چون فرزند به بلوغ فکری رسیده است، خود می‌تواند تصمیم بگیرد که با پدر زندگی کند یا با مادر. دادگاه نیز به نظر او احترام می‌گذارد و بنابراین فرزند بالای هجده سال از دایره حضانت خارج می‌شود.

توصیه وکیل ایران وکلا در این خصوص

توصیه وکلای ایران به تمامی خانم‌هایی که قصد ثبت درخواست طلاق از همسر خود دارند، این است که زوجه با در دست داشتن کارت شناسایی و سند ازدواج، به دفتر خدمات قضایی مراجعه کند. در این مرحله، زوجه باید دلایل و شرایطی که منجر به این درخواست شده است را در دادخواست خود مطرح کند. تمامی دلایل قانونی که زوجه می‌تواند با استناد به آن‌ها طلاق خود را از زوج درخواست کند، در بخش‌های قبلی ذکر شده است.

پس از ثبت دادخواست توسط زوجه، این دادخواست به نزدیک‌ترین واحد قضایی محل سکونت زوج و زوجه ارسال می‌شود. سپس، پس از تأیید دادخواست زن، وقت جلسه رسیدگی به دادخواست تعیین خواهد شد.

جمع بندی

با توجه به چالش‌های موجود در زمینه طلاق و نیاز به حمایت قانونی، توصیه می‌شود که زنان قبل از اقدام به ثبت درخواست طلاق، اطلاعات کافی کسب کنند و از مشاوره‌های حقوقی بهره‌مند شوند. این اقدام می‌تواند به حفظ حقوق آن‌ها و تسهیل فرآیند طلاق کمک کند و به آن‌ها این امکان را بدهد که با آگاهی و قدرت بیشتری در مسیر زندگی جدید خود قدم بردارند.