قوانین آیین دادرسی مدنی با آخرین اصلاحات
قانون آیین دادرسی مدنی، مجموعه‌ای از تشریفات رسیدگی به دعاوی حقوقی است که شامل ۵۲۹ ماده و ۷۲ تبصره بوده و در سال ۱۳۷۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. داوری، مستثنیات دین، صلاحیت ذاتی و محلی دادگاه‌ها و غیره موضوعاتی هستند که قانون آیین دادرسی مدنی آنها را در برمی‌گیرد. اهمیت این قانون در روند و پیشبرد فعالیت‌های دادگاه‌ها بسیار زیاد است.
زمانی که حقوق یک فرد نادیده گرفته می‌شود یا بین افراد اختلافاتی به وجود می‌آید، آنها معمولاً با مراجعه به محاکم قضایی به دنبال حل و فصل این اختلافات و احقاق حقوق خود هستند. این فرآیند، که به عنوان دادرسی شناخته می‌شود، نیازمند رعایت اصول و تشریفات خاصی است که از سوی قانون‌گذار تعیین شده‌اند. قوانین و مقررات مربوط به دادرسی، به ویژه در دعاوی حقوقی، تحت عنوان “آیین دادرسی مدنی” تدوین شده‌اند. این قوانین شامل مجموعه‌ای از قواعد شکلی و تشریفاتی هستند که باید در طول رسیدگی به دعاوی رعایت شوند. هدف از این تشریفات، ایجاد نظم و انضباط در روند دادرسی و تضمین حقوق طرفین دعوا است.
قانون آیین دادرسی مدنی شامل ۵۲۹ ماده و ۷۲ تبصره می‌باشد و مجموعه‌ایی از اصول و مقرراتی است که در مقام رسیدگی به دعاوی مدنی (انتقال سند، مطالبات وجه، خرید و فروش، اجاره و تخلیه) و امور حسبی (ازدواج، طلاق، فوت، گرفتن شناسنامه) در دادگاه‌های عمومی، انقلاب، تجدیدنظر، دیوان عالی کشور و سایر مراجعی که به موجب قانون موظف به رعایت آن می‌باشند، به کار می‌روند. این قانون موضوعاتی چون داوری، مستثنیات دین و صلاحیت دادگاه‌ها را در بر می‌گیرد و نقش مهمی در روند فعالیت‌های دادگاه‌ها دارد.
قانون آیین دادرسی مدنی
قانون آیین دادرسی مدنی، مجموعه‌ای از تشریفات رسیدگی به دعاوی حقوقی افراد است. در ماده ۱ این قانون، به این صورت تعریف شده است:
“آیین دادرسی مدنی، مجموعه‌ای از اصول و مقررات است که در روند رسیدگی به امور حسبی و تمامی دعاوی مدنی و بازرگانی در دادگاه‌های عمومی، انقلاب، تجدیدنظر، دیوان عالی کشور و سایر مراجع قانونی که موظف به رعایت آن هستند، به کار می‌رود.”
آیین دادرسی مدنی شامل مراحل مختلفی است که هر یک از این مراحل نیازمند رعایت نکات و اصول خاصی است که عدم توجه به آنها می‌تواند منجر به تأخیر در رسیدگی یا حتی رد دعوی گردد. از جمله این مراحل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقدیم دادخواست
- بررسی مدارک و شواهد
- برگزاری جلسات دادگاه
- صدور حکم نهایی
دعاوی که افراد در دادگاه‌های دادگستری مطرح می‌کنند، به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند. دسته اول، دعاوی کیفری هستند که بر اساس قانون مجازات اسلامی، برای آنها جرمی مشخص تعریف شده است. به عنوان مثال، جرایمی چون سرقت، قتل و خیانت در امانت در این دسته قرار می‌گیرند و در دادگاه‌های کیفری مورد رسیدگی قرار می‌گیرند. فرآیندهای قانونی مربوط به این دعاوی تحت عنوان آیین دادرسی کیفری است. دسته دوم، دعاوی حقوقی نامیده می‌شوند که به خودی خود عنوان جرم ندارند و بیشتر به اختلافات حقوقی میان افراد مربوط می‌شوند.
در صورتیکه درگیر دعاوی کیفری مانند قتل فرزند توسط والدین یا دیگر دعاوی قتل هستید و موفق به دریافت رضایت شاکی شده‌اید، برای ادامه روند دادرسی و آگاهی بیشتر در این خصوص، می‌توانید مقاله زیر را مطالعه کنید. نمونه‌هایی از این دعاوی شامل طلاق، مهریه و پرداخت نفقه است. رسیدگی به این نوع دعاوی نیز تحت قوانین آیین دادرسی مدنی انجام می‌شود.
مقاله مرتبط: مجازات قاتل بعد از رضایت شاکی چیست؟ مدت زمان زندان قاتل
تعداد ماده و تبصره‌های آیین دادرسی مدنی
قانون آیین دادرسی مدنی، در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۳۷۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی و یک هفته بعد به تأیید شورای نگهبان رسید. این قانون شامل ۵۲۹ ماده و ۷۲ تبصره می‌باشد. نام کامل این قانون، “قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی)” است. قضات و وکلا باید به محتوای این قانون تسلط داشته باشند تا بتوانند روند دادگاه را به درستی طی کنند و قضات نیز قادر باشند به نحو بهتری به دعاوی رسیدگی کرده و احکام عادلانه‌ای صادر کنند.
ویژگی‌های آیین دادرسی مدنی
تعریف و ویژگی‌های قانون آیین دادرسی مدنی در مواد ۱ تا ۹ این قانون ارائه شده است. این قانون شامل ۹ باب است که هر یک به موضوعات مختلف مرتبط با آیین دادرسی مدنی می‌پردازد. باب اول به صلاحیت دادگاه‌ها اختصاص دارد، باب دوم به وکالت در دعاوی، باب سوم به دادرسی نخستین و باب چهارم به تجدیدنظر مربوط می‌شود. سایر باب‌ها به ترتیب به موضوعات فرجام‌خواهی، مواعد، داوری، هزینه دادرسی و اعسار، مطالبه خسارت و اجبار به انجام تعهد پرداخته‌اند. با توجه به اینکه استناد و استفاده از آیین دادرسی مدنی نیاز به تجربه و تخصص کافی دارد، لذا توصیه می‌شود تا حتما با مشاورین و وکلای مجرب مشورت و همکاری انجام شود.
موضوعات آیین دادرسی مدنی
مهم‌ترین موضوعات قانون آیین دادرسی مدنی که به آنها می‌پردازیم عبارتند از:
- صلاحیت دادگاه‌ها: شامل صلاحیت ذاتی و نسبی، اختلاف در صلاحیت و روش‌های حل آن
- دادخواست: شرایط آن، توقیف دادخواست، پیوست‌های دادخواست و بهای خواسته
- وکالت در دعاوی
- ابلاغ: ایرادات و موانع رسیدگی، استرداد دعوا و استرداد دادخواست، تأمین خواسته
- ورود و جلب شخص ثالث: دعوای متقابل و تأمین دلیل، اظهارنامه
- تصرف عدوانی: ممانعت از حق و دعوای مزاحمت
- اقرار: انواع سند، انکار و تردید، ادعای جعل، گواهی، معاینه محل، تحقیق محلی، رجوع به کارشناس و سوگند
- نیابت قضایی: حکم حضوری و غیابی، واخواهی، دادرسی فوری، تجدیدنظر، فرجام‌خواهی، اعتراض شخص ثالث و اعاده دادرسی
- داوری و سازش
- هزینه دادرسی: اعسار از هزینه دادرسی، مطالبه خسارت و مستثنیات دین
بررسی ماده‌های مختلف آیین دادرسی مدنی
از جمله موضوعات مهمی که در قانون آیین دادرسی مدنی به آنها پرداخته شده است را در ادامه این مقاله بررسی خواهیم کرد:
- ماده ۳۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی: اگر دادگاه تجدیدنظر ادعای تجدیدنظرخواه را موجه تشخیص دهد، رأی دادگاه بدوی را نقض کرده و رأی مناسب را صادر می‌کند. در غیر این صورت، درخواست را رد کرده و رأی را تأیید می‌کند و پرونده را به دادگاه بدوی بازمی‌گرداند.
- ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی: این قانون بیان می‌کند که هر فرد می‌تواند پیش از ارائه دادخواست، حق خود را با استفاده از اظهارنامه از شخص دیگر درخواست کند، به شرط آنکه موعد مطالبه فرا رسیده باشد. به طور کلی، هر فرد حق دارد اظهارات مربوط به معاملات و تعهدات خود را به صورت رسمی به طرف مقابل ابلاغ کند. این ابلاغ از طریق اداره ثبت اسناد و املاک کشور یا دفاتر دادگاه‌ها انجام می‌شود.
- ماده ۱۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی: اصل برائت است، بنابراین اگر کسی مدعی حق یا دینی بر دیگری باشد باید آن را اثبات کند، در غیر این صورت با سوگند خوانده حکم برائت صادر خواهد شد.
- ماده 346 قانون آیین دادرسی مدنی: مدیر دفتر دادگاه بدوی موظف است ظرف دو روز از تاریخ دریافت دادخواست و پیوست‌های آن، یک نسخه از دادخواست و ضمائم را برای طرف مقابل ارسال کند. طرف دعوا باید ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ، پاسخ خود را ارائه دهد. پس از پایان این مهلت، چه پاسخی دریافت شده باشد و چه نه، پرونده به مرجع تجدیدنظر ارسال خواهد شد.
- ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی: درخواست‌های تجدیدنظر به شرح زیر است:
- ادعای عدم اعتبار مستندات ارائه شده به دادگاه
- ادعای فقدان شرایط قانونی برای شهادت شهود
- ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ارائه شده
- ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادرکننده رأی.
- ادعای مغایرت رأی با موازین شرعی یا مقررات قانونی
نتیجه گیری
تعریف و ویژگی‌های قانون آیین دادرسی مدنی در مواد ۱ تا ۹ این قانون ارائه شده است. این قوانین شامل مجموعه‌ای از قواعد شکلی و تشریفاتی هستند که باید در طول رسیدگی به دعاوی رعایت شوند. وکلای فعال در وب‌سایت وکیل‌چی می‌توانند در زمینه تنظیم انواع اوراق قضایی مانند دادخواست، لوایح دفاعیه و شکواییه به شما کمک کنند. لازم به ذکر است که تنظیم شکواییه نیازمند رعایت اصول و تشریفات قانونی خاصی است. بنابراین، می‌توانید با اطمینان، تنظیم این اوراق قضایی را به وکلای وکیل چی بسپارید.
